Модьуун (сүөһү ыарыыта)

Модьуун — сүрүннээн ынах сүөһү, сылгы уонна сэдэхтик куоска, ыт, оннооҕор сэдэхтик сүөһү атын көрүҥнэрэ ыалдьаллар. Ордук кэбэҕэстик ыччат сүөһү ыалдьааччы. Ынах сүөһүгэ ыарыыны көбүтээччинэн трихофитон (лат. Trichophyton ectothrix megasporon), кыра кыылларга (кутуйах, күтэр, кролик, куоска) - Tr. mentagraphytes (var. gypseum), сылгыга — микроспорум (Microsporum: M. equinum, M. gypseum) диэн ааттанар түүнүк тэллэйин (грибок) бииһин уустара буолаллар.

Тас эйгэҕэ түүнүк тэллэйэ сүрдээх тулуйумтуо. Модьууннаах сүөһү тириититтэн хоҥнон түспүт хоҕоһотугар 7 сылга диэри, сир кырсыгар уонна ноһуомҥа 8 ыйтан ордук, ууга 8 хонукка диэри өлбөккө сытар. Вазелиҥҥа, мас арыытыгар 8 хонукка диэри тулуйар, оргутууга өлөр, тымныыга кэнсиэрбэлэнэр.

Ыарыы олохсуйуута уонна тарҕаныыта

Модьуунунан ыалдьыбыт сүөһүлэр, кининэн сутуллубут сүөһү турар тутуулара, тэлгэх от, көлүнэр сэп уонна сүөһүнү көрөргө-аһатарга туттуллар тэзбирин ба-рыта модьуун көбүтээччитин олохсуйар эйгэтэ. Доруобай сүөһү ыарыылааҕы кытта бииргэ тутуллуутуттан, ону таһынан тас эйгэ араас эттиктэриттэн сыстыһар. Модьууннаах сүөһүттэн ыарыы дьоҥҥо эмиэ сыстыан сөп.

Ыарыы көстүүтэ

Кистэлэҥ кэмэ ортотунан 30-ча хонук. Ынах сүөһүгэ сүрүннээн төбөтүн, моонньун, кутуругун төрдүн тириитэ, ыччат сүөһүгэ төбөтүгэр араас кээмэйдээх тимэх кур-дук асбеска маарынныыр хохтуйуулара көстөөччү. Сибиинньэ көхсүн, түөһүн, буутун уонна арҕаһын ти-риитэ, оттоҥ ыт төбөтүн, моонньун уонна атахтарын тириилэрэ хохтуйаллар. Куоска модьууна, син эмиэ ыт киэнин курдук, ол гы-нан баран киһиэхэ сыстар сүрдээх кутталлаах буолааччы.

Диагнозтааһын

Ыарыы диагноһын микроскобунан хохтуйбут миэстэ-лэриттэн ылыллыбыт түүлэри көрөн быһаарыынан бигэргэтиллэр. Маныаха чзгиэн миэстэ ыарыылааҕы кытта быысаһар сириттэн пинцетинэн (искэх, сыпсы) түүтүн үргээн ылан, хоҕун хоҥнорон ылан, 5—10 мүнүүтэ уста-та 20%-наах аһыы солоххо уган сымнатан, микроскоп кыра улаатыннарыытыгар көрүллэр. Наада буоллаҕына итинник матырыйаалы сөптөөх иһиккэ уган, суулаан лабораторияҕа ыытыллар.

Эмтээһин

Сүөһүнү аналлаах миэстэҕэ эмтэниллэр. Эмтээһиҥ-ҥэ алтан хоппуруоһун 20%-наах нашатырнай испииргэ суурадаһынын, 10%-наах салициловай кислота суурада-һынын, 5—10%-наах дьуот суурадаһынын, 50 кы-. раадыска диэри ититиллйбит хатыҥ дьүөкэтин туһаныллар. Эмтээн бүтзэт, туох хаалбыт хохтуйууну, түүнү, баата мөчөхтөрүн эҥини хомуйуллар уонна уматыллар, оттон сүөһүнү эмтээбит сири дезинфекцияланар эбэтэр иһэрдэр лаампа уотунан кэриэрдиллэр. Эмтээһиҥҥэ модьууну утары ЛТФ-130 диэн вакцина маннык бэрээдэгинэн уонна дозаларынан туттуллар: ньирэйдэргэ 4 ыйдарыгар диэри—10 мл, ньирэйдэргэ 5-тэн 8 ыйдарыгар диэри—15 мл, аҕыс ыйыттан өрө саастаах сүөһүлэргэ — 20 мл. Бу препараты 10—14 хонук арыттаан икки төгүл былчыҥар укуолланар. Сүөһү модьууҥҥа наһаа буорайбыт буоллаҕына иккис укуол кэнниттэн 10 хонон баран үсүһүн урукку өлүүнэн укуолланар.

Ыарыыны утары охсуһуу уонна сэрэтии дьаһаллара

Сэрэтии дьаһал быһыытынан ЛТФ-130 вакцинаны 10—14 хонук арыттаан иккитэ сүөһү буутугар биир сиринэн укуолланар: ньирэйгэ 1—4 ыйыгар диэри—5 мл, 5-тэн 8 ыйыгар диэри — 8 мл, аҕыс ыйыттан өрө саастаах сүөһүлэргэ — 10 мл. Тиһэх укуол кэнниттэн биир ый буолан баран сүөһүгэ 4 сыл устата дьайар иммунитет үөскүүр. Укуол анньыллыбыт сиригэр 10—15 хонон баран 2 см диаметрдаах хохтуйуу (хаҕырыы) үөскүүр, маны тыытар, эмтиир сатаммат. Эмтэммит сүөһүлэри кичэйэн түүлэрин-өҥнөрүн кэтээн көрүллэр. Онуоха модьуунунан ыалдьан барбыттары эбэтзр саарбаҕаланааччылары арааран, туспа сиргэ тутан туран эмтэниллэр (куосканы маннык түбэлтэҕэ өлөрөн, уматыллар).

Доруобайа суох пуунтан сүөһүнү таска таһаарыы бобуллар. Дезинфекцияҕа серно-карболовай булкааһык итии суурадаһынын туттуллар, ону биир чаас арыттаан иккитэ дезинфекцияланар тээбириннэргэ кутуллар. Сүөһү тириитин ыраастыыр суокканы, кырыатыыры, иһэхтиири, буутайы. эҥини итии формалин кыраһыыннаах эмульсиятыгар 30 мүнүүтэ устата уган дезинфекцияланар, онно тирии оҥоһуктары угар сатаммат. Баартыгы, халааты, бириһиэни, биэдэрэни 30 мүнүүтэ устатыгар оргутуллар. Маны таһынан түүнүк тэллэйинэн сутуллубут тас эйгэ эттиктэрэ уонна маллара, дезинфекцияланыахтарын иннинэ, кичэйэн ыраастаныллар. Хоһулаан дезинфекцияны декадаҕа биирдэ ыытыллар. Ноһуому бэйэтин күҥкүтүү ньыматынан дезинфекцияланар.

Ылыллыбыт сирэ

• Хоч А. А., Бутковскай В. Ф., Дмитриев В. М. уонна Прокопьев 3. С. Сүөһү ыарыыларыгар кылгас ыйынньык. Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1981.-88 с.

Өссө маны көр

• Эпидермофития