Протодьяконова Елена Николаевна

Олоҕун олуктара

Протодьяконова Елена Николаевна 1952 сыллаахха Чурапчы улууһун Бахсы нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Иркутскай государственнай педагогическай институтун бүтэрбитэ. 1975-1996 сс. – үөрэх эйгэтигэр, Бахсы нэһилиэгин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ, 1996-2007 сс. – Саха Республикатын Наукаларын академиятын Гуманитарнай чинчийии институтун олоҥхо салаатыгар научнай үлэһитинэн, 2008 сылтан билиҥҥэ диэри Өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо киинигэр сектор сэбиэдиссэйинэн үлэлиир.

Айар үлэтэ

2003-2005 сс. Протодьяконова Е.Н. сүрүн бөлөххө тус кыттыытынан олоҥхо салаата саха героическай эпоһын киһи аймах тылынан уонна материальнайа суох култуурнай нэһилиэстибэтин уһулуччулаах айымньытынан ааттыырга Досьены оҥорсубута уонна бэлэмнэспитэ. 2005 с. бу сыралаах үлэ түмүгүнэн саха героическай эпоһын ЮНЕСКО киһи аймах тылынан уонна материальнайа суох култуурнай нэһилиэстибэтин уһулуччулаах айымньытынан биллэрбитэ. 2002 c. Олоҥхо киинин “Олоҥхо: начиональное и общечеловеческое” тиэмэтин чэрчитинэн илин эҥэрдээҕи улуустарга фольклорнай экспедицияны салайбыта, ол түмүгүнэн “Илин эҥэр улуустарга фольклор билиҥҥи туруга” научнай отчуоту оҥорон туттарбыта. Бу сылларга “Саха Боотурдара” диэн 21 туомнаах научнай-популярнай серияны таһаарыыга уонна тэрийиигэ үлэлээбитэ, серия 11 туомунан Кэбээйи улууһун олоҥхоһута И.А. Николаев-Куоҕас Уйбаан “Бүдүрүйбэт сүһүөхтээх Мүлдьү Бөҕө” олоҥхотун бэлэмнээн таһаарбыта. Эдбэх научнай-популярнай ыстатыйалар ааптара. Бу кэмҥэ Е.Н. Протодьяконова бастыҥ общественнай үлэтинэн биллибитэ, 1999-2007 сс. “Олоҥхо Ассоциацията” Өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбаннай тэрилтэ эппиэттиир сэкиритээринэн үлэлээбитэ. Олоҥхону харыстааһыҥҥа уонна тарҕатыыга киэҥ далааһыннаах тэрийэр-быһаарар үлэни ыыппыта. 2010 сылтан Олоҥхо Ассоциациятын секретариятын салайааччыта.

Республикатааҕы Олоҥхо киинин бары бөдөҥ бырайыактарын көҕүлээччитинэн уонна эппиэттээх толорооччутунан буолар. ЮНЕСКО-ҕа бэриллибит “План действий” чэрчитинэн кэскиллээх бырайыактары олоххо киллэрэр сыаллаах-соруктаах үлэ кини тус салалтатынан ситиһиилээхтик ыытыллар. Ол түмүгэр үгүс бырайыак үгэскэ кубулуйан, олоҥхону харыстааһыҥҥа, сайыннарыыга уонна тарҕатыыга улахан суолтаты ыллыллар.

Наҕараадалара

Российскай Федерация үөрэҕириитин туйгуна, “Саха Өрөспүүбүлүкэтин педагогтар династиялара”, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайына, Алаҕар нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, П.А.Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэ лауреата.

Сигэлэр

• Чурапчы улууһун олоҥхоһуттара :антология/[хомуйан оҥордулар : М.А.Герасимова, Е.Н.Протодьяконова, Р.Н.Анисимов ; редкол. ; В.Н.Иванов (бас ред.), А.Н.Жирков, А.А.Кузьмина уо.д.а.]. – Дьокуускай : Алаас, 2015. – 368 с.