Санников Яков Федорович

Яков Фёдорович Санников (06.08.1844—10.11.1908) — өбүгэлэрин үгэстэрин тутуһан нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн улахан үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта.

Олоҕун олуктара

Санников Я. Ф. уҥуоҕа, Өлүөнэ байҕалга түһэр сиригэр

Яков Федорович Санников 1844 сыллаахха атырдьах ыйын 6 күнүгэр (саҥа истиилинэн) Усуйаанаҕа төрөөбүт. Аар-саарга аатырбыт айанньыт, Арассыыйа наукатын сайдыытыгар кырата суох кылааты киллэрсибит Новосибирскай арыылартан түөрдүн булбут/арыйбыт Яков Санников төрөппүт сиэнэ.

Эһэтин курдук айанньыт ааттааҕа, атыыһыт бэрдэ буолбут, иккис гильдияламмыт. Кини суон сураҕа Муустаах байҕал кытыытынан эрэ буолбакка, бүтүн Арассыыйа үрдүнэн биллибит. Булуҥҥа былыр «халлааҥҥа таҥара, биһиэхэ Яков Санников» дииллэр эбит. 1886 сыллаахха доктор Бунге экспедициятыгар көмөлөспүт. 1894 сыллаахха барон де Толль Ф. Нансеҥҥа депо тутарыгар көмөлөспүт. Кини Ф. Нансеҥҥа анаан Ляхов арыытыгар аһылык ыскылааттарын тутууга тус бэйэтин харчытынан, кредит быһыытынан туох да төлөбүрэ суох бары ороскуоту уйуммута. Ону таһынан кини арыыларга араас малы-салы, туттар тэриллэри тиэрдиигэ уонна 36 көлүүр ытын, үс сыарҕалаан, онно сөп буолар ыт аһылыгынан хааччыйбыта. Арыыларга бэйэтэ тиийэн көрөн-истэн тутууну ыыппыта.

Ол үтүөтүн үрдүктүк сыаналаан, Швеция хоруола Оскар туруорсуутунан Наукалар Академияларын икки кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыта. 1886 сыллаахха Швеция правительствотын кыһыл көмүс мэтээлин ылар чиэскэ тиксибитэ.

Сэтинньи 10 күнүгэр (саҥа истиилинэн) 1908 сыллаахха Хаһаачыйаҕа өлбүт. Булуҥҥа Өлүөнэ кытылыгар көмүллэ сытар. Өлбүтүн кэннэ Дьокуускайга, Күһүүргэ, Хаһаачыйаҕа уонна Булуҥҥа хаалбыт баайа оҕолоругар Яковка, Иринаҕа уонна Капиталинаҕа түҥэтиллибит.

Дьиэ кэргэнэ

Биир уоллаах, икки кыыстаах. Кэргэнэ нуучча кырасаабысса дьахтара Анастасия Расторгуева диэн этэ. Кыра кыыһа Ирина Яковлевна Хаһааччыйаҕа төрөөбүт. Кини кэргэнэ саха атыыһыта, Хаҥаластан төрүттээх И. Т. Павлов этэ. Павловтар улахан кыыстара Татьяна Ивановна Крылова саха дьахталларыттан бастакыннан медицина билимин доктора буолбута.

Өйдөбүнньүк

Билигин Кружало диэн Дьокуускай куорат историческай киинигэр атыыһыт Санников дьиэтин саҥаттан тутан көрдөрүүгэ туруораллар. 2006 сыллаахха Яков Федорович Санников мэтириэтин «Кружалоҕа» баар XIX үйэ чулуу меценаттарын галереятыгар ыйаабыттара.

Сигэлэр

От пос. Сиктях до Быкова мыса

Туһаныллыбыт литература

Состоялся первый бал меценатов и попечителей Архыыптаммыт 2008, Алтынньы 11 күнүгэр. «Илин» сурунаал.
kantor pajak
Николай Күндүлүн. Атыыһыт Санников дьиэтэ // «Орто дойду сонуннара» хаһыат, алтынньы 19 күнэ, 2006 с.
Николай Күндүлүн. Сир муҥутуур оройугар таласпыттара // «Ил Түмэн» хаһыат, № 14 (1009), муус устар 2009 с.

Бу киһи туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.