Саха Өрөспүүбүлүкэтин күнэ

Саха Өрөспүүбүлүкэтин күнэ — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырааһынньыга, сыл ахсын муус устар 27 күнүгэр бэлиэтэнэр. Бу күн 1922 сыллаахха РСФСР иһинэн Саха АССР тэриллибит. Ону таһынан, 1992 сыллаахха, бу күн, демократия бириинсиптэригэр олоҕурбут өрөспүүбүлүкэ саҥа Төрүт Сокуона (Конституцията) ылыллыбыт.

Устуоруйаттан

Саха бэйэтин бэйэтэ дьаһаныытын туһунан Саха сирэ Нуучча судаарыстыбатын састаабыгар киириэҕиттэн саха өркөн өйдөөхтөрө, хорсун санаалаахтара толкуйдаабыттара. Бу санаа XX үйэ саҥатыгар ордук күүскэ иһиллэр буолбута. Арассыыйа импиэрийэтин уларыта туппут дьалхааннаах хамсааһыннар Саха сирин эмиэ аймаабыттара. Саха үөрэхтээхтэрэ онтон туора турбатахтара.

Араас бэлиитикэ сүүрэннэрэ охсуһууларын түмүгэр 1922 сыллаахха Саха сирэ Иркутскай уобалас оройуонун эрэ курдук туруктанан хаалбыта. Маны, уонна кыһыл террору сөбүлээбэккэ элбэх саха дьоно (баһылыктара Георгий Ефимов) ВЯОНУ диэн ааттаах быстах кэмҥэ үлэлиир соруктаах хос (альтернативнай) бырабыыталыстыба тэриммиттэрэ. Оттон Саха сирин кыһыллар ааттарыттан салайан олорбут Аммосов, Бараахап уонна Ойуунускай Саха сиригэр өрөспүүбүлүкэ ыстаатыһын биэриини туруорсалларын тохтоппотохторо. Онон, бу чулуу дьоммут туруорсууларын уонна ВЯОНУ тэриллиититтэн дьаахханыы түмүгэр, 1922 сыл муус устар 22 күнүгэр Дьокуускайга баартыйа бюротун бөрөсүүдьүмүн мунньаҕар Саха уобалаһа мантан инньэ Аптанымыйалаах Социалистыы Сэбиэскэй Өрөспүүбүлүкэ буоларын туһунан Манифест ылынныллыбыта, онтон аҕыйах хонон баран муус устар 27 күнүгэр Бүтүн Сойуустааҕы Киин Ситэриилээх Кэмитиэт (ВЦИК) Саха АССР олохтонуутун туһунан дэкириэт таһаарбыта .