Федоров Егор Ильич
Федоров Егор Ильич, (1930 с. кулун тутар 15 күнүгэр Хаҥалас нэһилиэгэ, Сунтаар улууһа, Саха АССР), РСФСР үтүөлээх учуутала, РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна.
Олоҕун олуктара уларыт
1930 с. кулун тутар 15 күнүгэр Сунтаар улууһун Хаҥалас нэһилиэгэр төрөөбүтэ.[1]
Кутана, Сунтаар оскуолаларыгар үөрэммитэ. Үөрэх салаатын дьаһалынан Кутана сэттэ кылаастаах оскуолатыгар иитээччинэн анаммыта. 1954 с. учительскай институту, онтон үлэлии -үлэлии СГУ историческай отделениетын бүтэртээбитэ. 1962 с. Күндэйэ аҕыс кылаастаах оскуолатын дириэктэринэн ананар. Ити сыл күһүнүгэр Күндэйэҕэ 160 миэстэлээх тутуута саҕаламмыт оскуола дьиэтин ситэрэн үлэҕэ киллэрбиттэрэ. 1965 с. Түбэй-Дьаархан оскуолатыгар дириэктэринэн көһөрбүттэрэ. Онно эмиэ саҥа акылаата түспүт оскуола дьиэтин ситэрсибитэ. 1971-1981 сс. Куокуну оскуолатыгар дириэктэр. Манна икки этээстээх 192 миэстэлээх үөрэнэр корпус, икки боксалаах гараж, мастарыскыай, 18 миэстэлээх интэринээт дьиэтэ, учууталлар уопсайдара, 6 саастаахтар үөрэнэр оскуолалара, биология кабинета тутуллубуттара. Куокуну оскуолатын оҕолоро сайыҥҥы үлэ-сынньалаҥ лааҕырдарыгар үлэлэрэ Бүтүн Союзтааҕы быыстапка анал мэтээлинэн наҕараадаламмыта.
Дьиэ кэргэҥҥэ оҕону иитии, оҕону үлэҕэ үөрэтии боппуруостарынан утумнаахтык дьарыктанар, төрөппүттэргэ анал лекторий үлэлиир. Оскуола иһинэн аҕалар кулууптара көдьүүстээхтик үлэлиир.
Егор Ильич тус бэйэтин инициативатынан, нэһилиэк общественноһын түмэн, Куокунуга кыраайы үөрэтэр дьоһуннаах түмэли тэрийбитэ. Куокуну нэһилиэгин уруккутун, билиҥҥитин уонна кэлэр кэскилин түстүүр кинигэлэри суруйбута.[2]
Наҕараадалара уонна ытык ааттара уларыт
- Российскай Федерация үтүөлээх учуутала.
- РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна.
- “Саха Өрөспүүбүлүкэтин учууталларын учуутала” бэлиэ.
- “Килбиэннээх үлэһитин иһин» мэтээл[3] .
Кини туһунан уларыт
Гаврильев Н.Н., Ытыктыыр киһибит. [РФ үтүөлээх учуутала, норуот үөрэҕириитин туйгуна, Куокуну орто оскуолатын завуһа Федоров Егор Ильич үлэлээбитэ 45 сыла буолла] - : , //Сунтаар сонуннара. . - 1995. - Ыам ыйын 13 күнэ-С. 2;
Иванов Н., Ыллар хардыыларынан. [Российскай Федерация үөрэҕин туйгуна, РФ үтүөлээх учуутала Федоров Егор Ильич 65 сааһын туолар] - : , //Сунтаар сонуннара. . - 1995. - Муус устар 27 күнэ-С. 1;
Конобулова В. З., Көмөтө улахан. [РФ үтүөлээх учуутала, норуот үөрэҕириитин туйгуна, Куокуну орто оскуолатын завуһа Федоров Егор Ильич 65 сааһын, ыччаты үөрэппитэ 45 сылын туолла] - : , //Сунтаар сонуннара. . - 1995. - Ыам ыйын 13 күнэ-С. 2;
Олоҕун кэрдиис кэмнэрэ. [РСФСР үтүөлээх учуутала Егор Ильич Федоров 75 сааһыгар] - : , //Сунтаар сонуннара. . - 2005. - Кулун тутар 19 күнэ-С. 3;
Данилова А., Ирдэбиллээх директор. [РСФСР үтүөлээх учуутала, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, оскуола социальнай педагога Егор Ильич Федоров 75 сааһын туолла] - : , //Сунтаар сонуннара. . - 2005. - Кулун тутар 19 күнэ-С. 3;
Гаврильев Н., Ытыктыыр киһим. [Российскай Федерация үөрэҕириитин үтүөлээх учуутала, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин бочуоттаах бэтэрээнэ Федоров Егор Ильич 90 сааһыгар, Куокуну] - : , //Сунтаар сонуннара. . - 2020. - Кулун тутар 17 күнэ (N 20)-С. 5;
Еремеев Г., Күргүөмнээх үлэ үөһүгэр. [Российскай Федерация үөрэҕириитин үтүөлээх учуутала, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин бочуоттаах бэтэрээнэ Федоров Егор Ильич 90 сааһыгар, Куокуну] - : , //Сунтаар сонуннара. . - 2020. - Кулун тутар 17 күнэ (N 20)-С. 5;
Быһаарыылар уларыт
- ↑ Педагогическая энциклопедия / М-во образования Респ. Саха (Якутия) ; [науч. ред.: Михайлова М. Г. д.п.н., проф ЯГУ, Петрова С. М. д.п.н., проф. ЯГУ ; сост. Иванова В. С.]. - Якутск, Т. 1. - 2000. - 323 с.
- ↑ Кыайыыны, эйэлээх олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно / хомуйан оҥордо Н.Н. Спиридонов; редколлегия: Т.Н. Иванова уо.д.а. – Дьокуускай: Чопчу, 2020. – Х с.
- ↑ Сунтаар улууһугар үөрэҕирии сайдыыта / [хомуйан оҥорон бэчээккэ бэлэмнээьтилэр: И.Т.Назаров, Н.И.Алексеев ; эппиэттиир ред. М.И.Аввакумова]. – Дьокуускай : Бичик, 2009. – 272 с.