Ыаҕас
Ыаҕас — улахан, киэҥ истээх, элбэх үүтү-сүөгэйи, кымыһы хаһаанарга аналлаах сиэдэрэй тигиилээх, ойуулаах-бичиктээх ытык туос иһит[1].
Ыаҕас көрүҥнэрэ уларыт
Ыаҕас Э. К. Пекарскай тылдьытыгар уларыт
Э. К. Пекарскай ыаҕаһы ыа- туохтуурга -ҕас сыһыарыы сыстан, үөскээбит быһыылаах диэн, саарбахтаатар да, быһаарбыт.
М. С. Иванов — Багдарыын Сүлбэ быһаарыыта[2]:
Ыаҕас, кырдьык, итинник ыа- туохтууртан үөскээбит буоллаҕына, кини хара маҥнайгыттан үрүҥ аһы тутарга аналлаах эбит диэхпитин сөп. Ыаҕаһы саха дьоно хотунан-соҕуруунан, ханна тиийбит сирдэригэр барытыгар диэххэ сөп, туппутунан сылдьыбыттара. <…> 1989 сыллаахха Амурскай уобаласка Ньугдьа Төрдө диэн сиргэ сылдьыбытым. Онно оскуолаларыгар кыраайы үөрэтэр муннугу тэриммиттэр этэ. Туос тууйас турара, ону быһааран: «Эхас — бидон для молока и масла» диэн суруйбуттар этэ. Хаан уруу норуоппунан киэн туттубутум уонна онтубун «Чолбон» сурунаалга (1990, № 12) маннык тылларынан биллэрбитим: «Ити аата манна саха тыллаах, дьиҥ саха дьоно сүөһү тутан, үрүҥ аһы астанан олорбуттара итэҕэтиилээхтик көстөр».
Ыаҕас сирдэр ааттарыгар уларыт
Ыаҕас сир аатыгар элбэхтэ ааттаммыт. Ол иһигэр Ыаҕас Ыйаабыт диэн топонимнар бааллар.
Саар Ыаҕастаах уларыт
Таатта улууһунааҕы Маҥнайгы Дьохсоҕон кыстыга. Бу сиргэ 1926 сыллаахха, биэрэпис көрдөрөрүнэн, икки ыал кыстаабыт.[2]
Алта Ыаҕас уларыт
Амма Өнньүөһүгэр баар салаа үрэх[2].
Ыаҕас Үрэҕэ уларыт
Кэбээйи Сиэгэн Күөлүгэр Кэлэ үрэх салаата[2].
Таабырыннар уларыт
- Көмүс ыаҕас көхөҕө ыйаммат үһү (сымыыт).
- Түгэҕэ суох көмүс ыаҕас баар үһү (күн).
- Айыы кыыһа алтан ыаҕастаах, Күн кыыһа көмүс ыаҕастаах (күн уонна ый).
Өс хоһоонноро, өс номохторо уларыт
- Ыырга баппат ыаҕас атах, суолга баппат суон атах, маска баппат баҕана атах.
Быһаарыылар уларыт
Өссө маны көр уларыт
| [[Билэ:|50px|Чороон]] | Бу саха иһитигэр-хомуоһугар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп. |