Үөдүгэйдэр

Үөдүгэйдэр - билигин Үөһээ Бүлүү киинин сорҕотугар уонна онтон 30 килэмиэтир сытар Куду диэн учаастакка олорор дьону ааттыыллар. Оттон киэҥ өйдөбүлгэ Үөдүгэй аҕа ууһун сыдьааннарын ааттыыллар. Бу уус дьоно XVII үйэ ортотун диэки Өлүөнэ хаҥас кытылыттан билиҥҥи Үөһээ Бүлүү сиригэр олоччу көһөн кэлбиттэр.

Кыраайы үөрэтээччилэр этэллэринэн, Саха сиригэр итинник бүтүннүү ууһунан көҥүлү батыспыт суох. Көспүт төрүөттэрэ - нуучча кэлиитигэр бэйэлэрин бэйэлэрэ дьаһанан олороору.

Үөдүгэйдэр Үөһээ Бүлүү сирин булалларыгар онно эрдэ кэлэн өргүөттэр уонна Көбдө баһылыктаах Нам дьоно олохсуйбуттар эбит. Өргүөттэр, арааһа булду батыһар табалаах дьон буоллалларын быһыытынан, сискэ, үрэх баһыгар олохсуйбуттар. Оттон намнар, сүөһүлээх, сылгылаах дьон буоланнар, Бүлүү өрүс үрдүгэр сытар дьоһун сирдэри булан, билиҥҥи Намы төрүттээбиттэр. Үөдүгэйдэр кэргэн-чаҕар дьоннорун илдьэ барыта 18 ыал күһүн кэлбит. Өрүс уҥа өттүгэр Күҥкү баһылыктаах Быйакы, Чочу, Бакы, Чап, Быыгынас Боотур, Дьаархан, Күүлэ, Халбаакы хаалаллар. Оттон өрүс хаҥас өттүгэр Наакаан баһылыктаах Дэди, Мотуруос, Лүһүрүкээн, Асхабыл, Эгэй, Өбүкэ, Суор Ойуун, Түүлээх Түлэҕэй тахсаллар.

Наакаан дьоно Куорамыкы аннынан өрүһү туораан тэҥкэ иһигэр үс биэрэстэ киирэн Хатар Балаҕаннааҕа диэн сиргэ, уһун элгээн кытылыгар олохсуйаллар. Манна турбут 9 ураһа олоҕо хойукка дылы баара үһү.

Күҥкү ураһатын олоҕо Күүлэҕэ турбут. Кини Күүлэнэн, Боруу Көлүйэнэн олорбут. Чочу, Быйакы, Бакы олохсуйбут алаастара билигин кинилэр ааттарынан ааттанан сыталлар.

Чап Куорамыкыттан көс кэриҥнээх сиргэ, Кэнтиккэ олохсуйбут. [[Халбаакы бастаан билиҥҥи Ороһу сиригэр өрүс арыытыгар олохсуйан иһэн куду буордаах сиргэ Кудуга тахсыбыт.

Быыгынас Ороһуну төрүттээбит.