Донник

Донник (лат. Melilotus spp.), эмтээх донник. Донник лекарственный (лат. Melilotus officinalis). Бобтаахтар уруулуу уустар бөлөхтөрө.

Кылгас морфологията

Донник икки сыллаах от үүнээйи, салаалаах сүрүн силистээх. Умнаһа биир эбэтэр хас даҕаны салаалардаах, кырыылаах 50-100 см үрдүктээх. Сэбирдэхтэрэ үстүүлэр, сэбирдэхчээнэрэ кыра эрбии тииһин курдук кэрдиистээхтэр, ньолбоҕордор, сайыны быһа сибэккилэнэр.

Үүнэр сирэ

Сыыс от курдук бааһыналар кытыыларыгар, талахтар, оһорбо уонна быраҕыллыбыт эргэ бааһыналарга балачча киэҥник тарҕанан бөлөхтөөн үүнэр.

Тарҕанан үүнэр сирэ

Республика киин оройуоннара.

Туттуллар органа

Донник ото. Сэбирдэхтээх үөһээ өттө инструкция быһыытынан сибэккилэнэр кэмигэр хомуллар.

Химическэй састааба

Донник "кумарин" диэн сыттаах веществолааҕа умнаһыгар уонна сэбирдэҕэр уопсайа 0,4%, сибэккитигэр 0,86% баар. Кумарин сыта от куурдаҕына ордук күүһүрэр. Донник отуттан кумаринтан ураты кумариновай уонна мелилотовай кислоталар, дигидрокумарин, мелилотозид (гликозид көрүҥэ) көстүбүт (Кузнецова, 1967). Олохтоох эмтээх донникка сэбирдэхтэригэр, сибэккилэригэр кумариннар уонна флавоноидтар булуллубуттар. Анализтар алкалоидтары, дубильнай веществолары суохтар диэн көрдөрбүттэр (Макаров, 1989).

Медицинаҕа туттуллуута

Эксперимент түмүгүнэн донник кумарина киин ньиэрбэ системэтин (КНС) баттыыра, таттарар ыарыыны мөлтөтөр дьайыылааҕа быһаарыллыбыт. Научнай медицинаҕа донник сымнатар, күүрдэр, аралдьытар дьайыылааҕа туттуллар. Медицинаҕа таттарар ыарыыттан ураты, стенокардияҕа, ревматизмҥа, уоскутарга, о.д.а. ыарыылара туттуллар. Билиҥҥи народнай медицинаҕа доннигы оһоҕос уонна хабах ыарыыларыгар, ыйданыы кэһиллиитигэр, ордук климакстыыр кэмҥэ туһаныллар. Итини таһынан, утуйбат буолууга, наһаа өрүкүйүүгэ, долгуйууга, төбө ыарыытыгар, санаа түһүүтүгэр; таска - искэннэргэ, кутургуйаларга; сүһүөх ыарыытыгар компресс быһыытынан тутталлар. Доннигы бэйэтинэн эрэ иһэр сэрэхтээх. Холбодоһукка киллэрэн туттар ордук. Специалист сүбэтинэн эрэ туттуллара ирдэнэр.

Туттуллубут кинигэ

"Саха сирин эмтээх үүнээйилэрэ" А.П.Басыгысова, Дьокуускай 2004 г. ISBN 5-7696-1872-8