Жирков Марк Николаевич

саха композитора

Жирков Марк Николаевич (08.04.1892—17.04.1951) — саха бастакы идэтийбит композитора, Саха государственнай национальнай хуорун тэрийээччи[1], фольклору хомуйааччы, уопсастыбаннай диэйэтэл.

Жирков, 1951 c.

Олоҕун олуктара уларыт

  • 1892 сыллаахха муус устар 8 күнүгэр Бүлүү куоратыгар төрөөбүт.
  • 1936 сыллаахха Москва консерваториятын композиторскай отделениетын бүтэрбит (И. И. Дубовскай кылааһа).
  • Саха норуодунай хуорун тэрийбит, уонна онтун 1940 сылга дылы салайбыт.
  • 1940—1947 сыллардаахха Музыка театр-студиятын уус-уран салайааччытынан Дьокуускайга үлэлээбит.
  • 1947 сылтан Тыл, литература уонна история институутун искусствоведенияҕа салаатын салайбыт.
  • 1951 сыллаахха муус устар 17 күнугэр Дьокуускайга өлбүт.

Айымньылара уларыт

Саха драматын театрын спектаакылларын музыкатын айбыта:

Олоҥхоҕо олоҕуран аан бастакы саха музыкальнай драматын Суорун Омоллоон либреттотыгар

  • "Дьулуруйар Ньургун Боотуру" туруорбута (1940).

Г.И. Литинскэйдиин бастакы саха операларын «Ньургун Боотур» (1947), «Сыгый Кырынаастыыр» (1947) * «Сир симэҕэ» остуоруйа-балеты (Дьокуускай, 1947) суруйбут.

  • "Алый платочек", балет (1949).

Саха поэттарын тылларыгар (Г. Лобачевтуун уонна да атыттардыын) хас да ырыаны суруйбут:

  • "Төрөөбүт дойду туһунан ырыа" (А. Тимофеев тыллара)
  • "Дьокуускай үрдүнэн" (Чаҕылҕан тыллара)
  • "Булчут ырыата"
  • "Сааскыга" (Күннүк Уурастыырап тыллара)
  • "Дьол-үөрүү ырыата" (Күннүк Уурастыырап тыллара), о. д. а.

Саха норуотун ырыаларын үөрэппитэ, сурунан ылара уонна обработкалаан таһаарар этэ.

  • "Якутские песни для голоса и хора с сопровождением фортепиано" диэн хомуурунньугу таһаартарбыта (М. — Л., 1948).

Наҕараадалара уонна ытык ааттара уларыт

  • Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ (1941)
  • РСФСР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ (1947)
  • Бүлүү улууһун ытык киһитэ[2]

Быһаарыылар уларыт

  1. Андросов В.Т. уо.д.а. Саха ырыатын антологията / Васильев С.И.. — Дьокуускай: Бичик, 2015. — Т. 1. — С. 16. — 432 с. — 5000 экз.
  2. Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия): Почетные граждане Вилюйского улуса

Сигэлэр уларыт