1940
Сыллар |
---|
1936 1937 1938 1939 — 1940 — 1941 1942 1943 1944 |
Уоннуу сыллар |
1910-с 1920-с 1930-с — 1940-с — 1950-с 1960-с 1970-с |
Үйэлэр |
XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1940 сыл.
Туох буолбута Уларыт
Тохсунньу Уларыт
- Тохсунньу 7 — Кыһыҥҥы сэрии: Раате суолугар буолбут кыргыһыыга 9-с фиин дивизията бэйэтинээҕэр элбэх сэбиэскэй чаастары урусхаллаабыт.
- Тохсунньу 13 — Хотугу Муустаах далайга сэбиэскэй ледокол «Георгий Седов» аатырбыт 812 хонуктаах арктическэй дрейфэтэ түмүктэммит.
Олунньу Уларыт
- Олунньу 20 — Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун "Кыһыл тыраахтар" холкуоһа ССРС Үрдүкү Сэбиэтин бөрөсүүдьүмүн ыйааҕынан "Бочуот Знаага" уордьанынан наҕараадалыммыт. Онон Саха сиригэр бастакы уордьаннаах холкуос буолбута[1].
- Олунньу 27 — Мартин Кеймен уонна Сэм Рубен углерод-14 арыйбыттар.
Кулун тутар Уларыт
- Кулун тутар 12 — Кыһыҥҥы сэрии: Финляндия Москубатааҕы эйэ сөбүлэҥэр илии баттаан, Арҕаа Карелияны уонна Выборг куораты ССРС-ка туран биэрбит.
- Кулун тутар 22 — Саха театрыгар "Ньургун Боотур" драма премьерата буолбут. Либретто Суорун Омоллоон, музыка Марк Жирков.
- От ыйын 18 — Дьокуускайга өстүөкүлэ оҥорор завод тутурга быһаарыы ылыллыбыт.
- Атырдьах ыйын 13 — Орто Халыма куоракка кииннээх Халыма-Индигир уокуруга тэриллибит. Уокурук састаабар Аллараа Халыма, Орто Халыма, Аллайыаха, Абый уонна Муома оройуоннар киирбиттэр.
Алтынньы Уларыт
- Алтынньы 12 — Москубаҕа П. И. Чайковскай аатынан кэнсиэртиир саала аһыллыбыт.
- Алтынньы 31 — Иккис аан дойду сэриитэ: Британия иһин кыргыһыы түмүктэммит, ол түмүгүнэн ньиэмэстэр арыыга саба түһэллэрин тохтоппуттар.
Сэтинньи Уларыт
- Сэтинньи 12 — Аан дойду иккис сэриитэ: ССРС тас дьыалаларын миниистирэ Вячеслав Молотов Берлииҥҥэ тиийбит. Икки хонук устата сүнньүнэн Риббентроптуун кэпсэппит уонна иккитэ Гитлердыын көрсүбүт. Британияны утары сэрии туһунан, Туурсуйаны кытта биир тылы булууну, Финляндия, Бессарабия, Болгария, Ираан дьылҕаларын ырыппыттар. Сэбиэскэй Сойуус үс дойду (Германия, Япония, Италия) холбоһугар киирэрин туһунан кэпсэтэ сатаабыттар да, Финляндияны уонна Буковинаны былдьаһан биир тылга киирсибэтэхтэр.
- Сэтинньи 13 — "Аадыча өрүс тардыытыгар кыһыл көмүһу хостуурга" диэн Саха АССР Совнаркома быһаарыы ылыллыбыт.
- Сэтинньи 16 — Аан дойду иккис сэриитэ: Ковентри куораты икки хонук иннинэ Люфтваффе урусхаллаабытыгар хоруйдаан Британия сөмүлүөттэрэ Германия Гамбург куоратын буомбалаабыттар.
- Сэтинньи 23 — Венгрия уонна Румыния балаҕан ыйыгар түһэрсиллибит Тройственнай пакт диэн Германия, Италия уонна Япония байыаннай сойуустарыгар киирбиттэр.
- Сэтинньи 24 — Аан дойду иккис сэриитэ: Бастакы Словакия Өрөспүүбүлүкэтэ Тройственнай пакт диэн докумуоҥҥа илии баттаан, Германия, Италия уонна Япония байыаннай сойуустарыгар холбоспут.
Төрөөбүттэр Уларыт
- Тохсунньу 16 — Николай Саввинов — дуобакка өрөспүүбүлүкэ 13 төгүллээх чөмпүйүөнэ, 1969 сыллаахаа ССРС эр дьоҥҥо чемпионатын финалыгар бастакынан суолу тэлбит, Европа бэтэрээннэригэр боруонса мэтээллээх, ССРС спорт маастара, СӨ хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
- Тохсунньу 29 — Артур Андросов — хайа маастара, сир баайын аһаҕас ньыманан хостооһунунан дьарыктанар учуонай, РФ үтүөлээх айааччыта, ХИФУ бэрэпиэссэрэ, техника билимин дуоктара.
- Олунньу 17 — Захаров Вячеслав Платонович — история билимин кандидата, РСФСР профтех үөрэхтээһинин туйгуна
- Олунньу 19 — Сапармурат Ниязов — 1991-2006 сылларга Туркменбаши диэн титуллаах Туркменистан бэрэсидьиэнэ.
- Ыам ыйын 17 — Кыымчаан Кучу (Климент Егорович Ефремов) — саха экстремал сүүрүгэ.
- Бэс ыйын 1 — Калитин Николай Романович — эбэҥки поэта, прозаик, литератураны ырытааччы, Россия суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ
- От ыйын 13 — Е. Д. Олбутцева төрөөбүт, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, мелодист
- Атырдьах ыйын 3 — Эверстов Степан Ильич - историческай билим кандидата, историк, археолог.
- Атырдьах ыйын 31 — Павлов Федор Федорович — худуоһунньук,
- Балаҕан ыйын 4 — Дедюкин Василий Георгиевич - поэт,
- Алтынньы 17 — Кривошапкин Андрей Васильевич — эбээн бастаан-көстөөн иһэр суруйааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин народнай суруйааччыта,
- Алтынньы 27 — Кац Валерий Геннадьевич, композитор.
- Ахсынньы 4 — Ларионов Егор Михайлович — политик, 1993—1998 сс. Ил Түмэн бэрэстэбиитэллэрин Палататын бэрэссэдээтэлэ.
- Ахсынньы 21 — Угаров Гавриил Спиридонович — биология билимин доктора, суруйааччы, айааччы, уопсастыбаннай диэйэтэл,
- Ахсынньы 23 — Сафронов Александр Федотович, Арассыыйа НА чилиэн-корреспондена, 2004 сылтан Саха сиринээҕи Наука киинин Президиумын бэрэссэдээтэлэ.
Өлбүттэр Уларыт
- Кулун тутар 16 — Сельма Лагерлёф (1858 төр.), швед суруйааччыта, литэрэтиирэҕэ Нобель бириэмийэтин лауреата (1909).
- Атырдьах ыйын 21 — Лев Давидович Троцкай (дьиҥнээх араспаанньата Бронштейн) - аан дойду коммунистическай революционнай хамсааһынан диэйэтэлэ, марксист, марксизм биир салаатын саҕалааччыта (троцкизм).
- ↑ Пантелеева И.Д., Гусева Н.В. Время выбрало нас: 75-летию Якутского индустриально-педагогического колледжа посвящается. — Якутск: Якутский край, 2009. — С. 16. — 272 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-89053-103-2