Кулун тутар 31

Кулун тутар 31 диэн Григориан халандаарыгар сыл 90-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 91-c күнэ). Сыл бүтүө 275 күн баар.

Бэлиэ күннэр уларыт

Көмпүүтэргэ хоһулаан уурунуу күнэ (Бэкап күнэ)
Трансгендердар көстөр аан дойдутааҕы күннэрэ

Азербайджан Азербайджан, Азербайджан омук геноцидын күнэ
Мальта Мальта, Көҥүл күнэ (1979 сыллаахха 79 сыл тухары Мальтаҕа олорбут Британия байыаннайдара барбыттар)
АХШ АХШ, Виргин арыылара, Биэрии күнэ. Дания Вест-Индиятын арыыларын (Пуэрто-Рико аттыгар баар үс бөдөҥ арыы) АХШ 25 мөл. дуолларга атыыласпыт. Оччотооҕуга бу Дания сыллааҕы бүддьүөтүн аҥаара этэ.
АХШ АХШ, Калифорния, Сесар Чавес күнэ
Соҕуруу Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэ, Хансик. Бу күн уот иччитэ алы буоллун диэн итии аһылыгы сиэбэттэр

Түбэлтэлэр уларыт

1854 — Коммодор Мэтью Перри Токугава сёгунаатын кытта Канагава конвенциятыгар илии баттаан Симода уонна Хакодате пуортарыгар эмиэрикэ атыыһыттарыгар арыйары ситиспит.
1889 — Эйфель башнятын тутуута түмүктэммит.
1940 — ССРС 12-с өрөспүүбүлүкэтинэн Карело-Финскэй ССР буолбут. Урукку Карел АССР-га фиин сэриитигэр Финляндияттан былдьаммыт сирдэр эбиллибиттэр. Бу статуһа 1956 сыллаахха диэри хаалбыта.
1956 — Саха АССР Үрдүкү суутун Президиумун быһаарыытынан ил, политика уонна хаһаайыстыба диэйэтэлэ Степан Аржаков (1899—1942) реабилитацияламмыт. Саха Сиригэр Сэбиэскэй былааһы олохтооччулартан биирдэстэрэ, Саха Сирин автономиятын оҥорсубут киһи, Саха Сирин Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ.
1965 — Камчааткаҕа ССРС-ка бастакы геотермальнай электростанция үлэтин саҕалаабыт — Паужетскай экспериментальнай геотермальнай электростанция.
1991 — Грузияҕа референдумҥа олохтоохтор 99 % тутулуга суох буолуу иһин куоластаабыттар.
1992
- Москубаҕа Федерация сөбүлэҥэр (нууч. Федеративный договор) илии баттааһын буолбут. 18 өрөспүүбүлүкэ уонна атын субъектар илии баттаабыттар, Татарстан, Ингушетия уонна Чечня батыммыттар.
- Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин уонна Саха бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев экэниэмикэ сөбүлэҥэр илии баттаабыттар. Өрөспүүбүлүкэ бэйэтин сиригэр хостонор көмүс 11,5 бырыһыанын уонна алмаас 20 бырыһыанын атыылаһар кыахтаммыт. Бу иннинэ олунньу 19 күнүгэр "Арассыыйа-Саха алмаастара" (нууч. Алмазы России-Саха, кэлин АЛРОСА диэн ааттаммыта) тэриллибитэ.
1999 — Ньурбаҕа алмаас саҥа туруупката көстүбүт, Марха туруупката диэбиттэр.
2000 — Өймөкөөн улууһун Томторугар «Тымныы полюһа» (Полюс Холода) бастакы бэстибээл буолбут.
2009 — Дьокуускайга Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимҥэ уонна техникаҕа интэлигиэнсийэтин I форума буолбут. Түөрт сиринэн төгүрүк остуоллар буолбуттар, СГУ Култууратын киинигэр быыстапка үлэлээбит.
2016 — улахан экраҥҥа "Ыаллыылар" диэн кэмиэдьийэ жанрдаах толору метражтаах саха киинэтэ тахсыбыт.

Төрөөбүттэр уларыт

1901 — Бэдьээлэ — Прокопий Ядрихинскай (1901—1979), ырыаһыт уонна олоҥхоһут.
1961 — Валерий Жондоров — 2012 сылтан СӨ үбүн миниистирэ.

Өлбүттэр уларыт

1340 — Иван I Калита (1288 төр.) — 1325 сылтан Москуба кинээһэ, Владимир-Суздаль улуу кинээһэ (Узбек хаантан 1331 с. Дьаралык ылбыт).
1727 — Ньютон Исаак (1642 төр.) — Англия физигэ, математига уонна астронома, классическэй физика төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ.
1932 — Петр Слепцов (1876 төр.) — «Сахалар сойуустарын» кыттыылааҕа. 1922 с. Бүтүн Саха сиринээҕи Тэрийэр сийиэс кыттыылааҕа. 1922, 1924, 1926 сс. Саха Киин Ситэриилээх Кэмитиэтин чилиэнинэн талыллыбыт. 1925 с. хоту олохтоох кыра омуктарга көмөлөһөр кэмитиэт бэрэстээтэлин солбуйааччынан, онтон кэлин бэрэстээтэлинэн ананан үлэлээбит. Кэлин ССРС Наукаларын Академиятын иһинэн үлэлиир Антропология уонна этнография музейыгар хотугу норуоттар боппуруостарыгар научнай консультанынан үлэҕэ ылыллар. П.В. Слепцов талааннаах худуоһунньук, фольклорист, этнограф учуонай этэ.
1934 — Роман Шадрин (1893 с. Түһэгииргэ төр.), эбээн, түмэт дьайыксыт уонна тэрийээччи. Гражданскай сэрии кыттыылааҕа. 1929 сыллаахха Сэрии Кыһыл Знамятын уордьанынан наҕараадаламмыта. ЯЦИК чилиэнэ, ЯЦИК иһинэн Хотугу омуктарга көмө Кэмитиэтин бэрэстээтэлэ. ЯЦИК бэрэстээтэлин Ойуунускай солбуйааччыта этэ. Бүтүн Сойуустааҕы Сэбиэттэр VI сийиэстэригэр ВЦИК чилиэнинэн талыллыбыта. Москубаҕа сэлликтэн өлбүтэ.
2008 — Владимир Николаев (13.03.1945 төр.) — «Саха Омук» уопсастыба 1990—1993 сс. салайааччыта, Ил Түмэн маҥнайгы ыҥырыытын дьокутаата, аатырбыт хапсаҕайдьыт.