Иохельсон Владимир Ильич

Иохельсон Владимир (Вольдемар) Ильич (1855 - 1937), этнограф, народник, Саха сиригэр көскө олоро сылдьыбыт киһи.

Олоҕун олуктара

1855 сыл тохсунньу 14 күнүгэр Вильно (билигин Вильнюс) куоракка төрөөбүтэ. Вильно куоракка раввин училищетыгар үөрэммитэ.
1875 сыллаахха Германияҕа эмиграциялаабыта.
1881 сылтан Швейцарияҕа олорбута. Нууччалар оскуолаларыгар учууталлаабыта.
1876 - 1881 сылларга Арассыыйаҕа кэлэ сылдьыбыта.
1885 сыллаахха "Народная воля" уопсастыба чилиэнин быһыытынан хаайыллар, 2 сыл Петропавловскай түрмэҕэ олорон баран, 1887 сыл күһүнүгэр Илин Сибииргэ 10 сыл болдьохтоох көскө ыытыллар. Саха сиригэр 1888 сыллаахха көскө кэлэр. Бастаан Өлүөхүмэҕэ олохсуталлар, 1889 сыллаахха Орто Халымаҕа көһөрүллэр. 1891 сыллаахха доруобуйатын туругунан Дьокуускайга көһөрүллэр. Түмэлгэ уонна статистика кэмитиэтигэр үлэлиир. Саха сиригэр 1897 сылга диэри олорор.
1894 - 1897 Арассыыйа география уобсастыбатын этнография Саха сиригэр экспедициятыгар кыттар. Тан-Богоразтыын Халыма уокуругун чинчийэр.
1900 - 1902 сылларга АХШ айылҕа наукаларын музейын экспедициятыгар кыттар.
1908 - 1912 Арассыыйа география уобсастыбатын Камчатка уонна Алеут арыыларга экспедициятыгар (Рябушинскай Камчааткатааҕы эспэдииссийэтэ) кыттар, этнография салаатын салайар. Петербуурга Билим акадьыамыйатын Антрополгия уонна этнография түмэлигэр үлэлиир, үнүбэрсиэккэ профессордыыр^[1].
1922 сылтан АХШ-ка олорбута, хомуйбут матырыйаалларын таҥастаабыта.
1937 сыл сэтинньи 2 күнүгэр Нью-Йорк куоракка өлбүтэ.

Айымньылара

Заметки о населении Якутской области в историко-этнографическом отношении. Якутск, 1894.
К вопросу о развитии земледелия в Якутской области. — Памятная книжка Якутской области на 1898 г. Якутск, 1898.
Очерк зверопромышленности в Колымском округе. СПб, 1898.
По рекам Ясачная и Коркодону. Древний и современный юкагирский быт и письмена. СПб, 1898.
Олекминские скопцы. — Живая старина. СПб, 1894.
Образцы материалов по изучению юкагирского языка и фольклора. СПб, 1898.
Бродячие роды тунгусов между рекой Индигиркой и Колымы. — Живая старина. СПб, 1909.
Избранное. Материалы по изучению юкагирского языка и фольклора. Ч.1. Образцы народной словесности юкагиров. Тексты с переводом, СПб, 1910
Первые дни «Народной воли». Петроград, 1922.
The Koryak, JesupNorth Pasific Expedition, vol. VI. 1909.
The Yakut. New York, 1933.
Jukagirisch - deutsches Wortebuch. Stokholm, 1957.

Өссө маны көр

Слободин С.Б. Выдающийся исследователь северных народов (к 150-летию со дня рождения В. И. Иохельсона). Этнографическое обозрение - 2005. - № 5. - С. 96–115.
Шавров, К. В. В. И. Иохельсон. Советская этнография - 1935. – № 2.
Ширина, Д. А. В. И. Иохельсон о народах Сибири. Евреи в Сибири и на Дальнем Востоке: история и современность. – Красноярск, Биробиджан, 2003.

Ылыллыбыт сирэ

Энциклопедия Якутии. Якутск, 2000.

↑ Саха сирин энциклопедическэй тылдьыта, СӨ Билимин акадьыамыйата, ISBN 978-5-02-038710-0, 2018, Новосибирскэй, Наука, С.520, 170 с.

[1] Саха сирин энциклопедическэй тылдьыта, СӨ Билимин акадьыамыйата, ISBN 978-5-02-038710-0, 2018, Новосибирскэй, Наука, С.520, 170 с.

[1]