Старостин Егор Гаврильевич
Старостин Егор Гаврильевич - Байаҕантай (26.09.154-28.07.2018) — теплофизик, геокриолог учуонай, техническэй билим дуоктара, Хоту дойду физикаҕа-техникаҕа кыһалҕаларын үнүстүүтүн дириэктэрэ, бэйиэт, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ[1].
Олоҕун олуктара уларыт
1954 с. балаҕан ыйын 26 күнүгэр Томпо улууһун Саһыл нэһилиэгэр Кэскил сэлиэнньэҕэ төрөөбүтэ[2].
1971 сыллаахха Кириэс Халдьаайы орто оскуолатын бүтэрбитэ. 1976 сыллаахха СГУ физмат факультетын бүтэрбитэ. Саха сирин тыатын хаһаайыстыбатын билим-чинчийэр институтугар 1977 сылтан 1991 сылга диэри үлэлээбитэ, улахан хотоннор уонна кыһыҥҥы теплицалар ирбэт тоҥҥо чиҥник туралларын кыһалҕатын чинчийбитэ, хотугу табаһыттар аныгы дьиэлэрин оҥорор чинчийэр үлэҕэ кыттыбыта. 1991 сыллаахтан Хоту дойду физикаҕа-техникаҕа кыһалҕаларын институтугар тепломассобен процесстарын салаатын билим үлэһитэ. 2009 сыллаахха дуоктарга диссэртээссийэтин көмүскээбитэ (тиэмэтэ: "Фазовое равновесие воды в горных породах при отрицательных температурах").
Үлэтэ уларыт
Е.Г. Старостин – теплофизика, геокриология исписэлииһэ, ирбэт тоҥҥо эниэргийэни харыстыыр ньыматыктары (технологиялары) уонна инженернэй тутуулары бырайыактыырга үлэлээбитэ. Сиик буорга уонна тутуу матырыйаалларыгар хоту тыйыс усулуобуйатыгар дьайыытын чинчийэр саҥа ньымалары түөрүйэ өттүнэн бигэргэппитэ уонна айбыта. Элбэх дисперснай матырыйааллар туруктарын чинчийбитэ: тоҥ буордар, эгэлгэ тутуу матрыйааллара. Кини чинчийиилэрэ ирбэт тоҥҥо инженернэй тутуулары уонна дьиэлэри тутарга туһаныллыбыттара.
СО РАН уонна РФФИ билим-чинчийэр элбэх бырайыактарын көҕүлээччитэ уонна салайааччыта этэ, . Он являлся инициатором и руководителем научно-исследовательских проектов СО РАН, РФФИ, тутар матырыйааллары уонна конструкциялары сэртипикээттиир «Теплофизика» тургутар лаборатория үлэтигэр көхтөөхтүк кыттыбыта.
Е.Г. Старостин салалтатынан Дьокуускай куорат олорор уонна уопсастыбаннай дьиэлэрин теплотехникаҕа туруктара чинчиллибитэ. Бу чинчийии түмүгэр 1970-1990 сс. тутуллубут дьиэлэргэ сылааһы улахан сүтэрии баара биллибитэ, ол төрүөтэ быһаарыллыбыта, сылааһы сүтэриини аччатар сүбэлэр бэриллибиттэрэ. Чинчийии түмүгэ «Дьиэҕэ сылааһы харайар тутуу территориятааҕы нуормаларын» суруйууга олох буолбута, бу нуормалар ааптарын биирдэстэрэ Е.Г. Старостин этэ.
Айар үлэтэ уларыт
80-с сыллар бүтүүлэриттэн хоһоонноро өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар, сурунаалларыгар, хомуурунньуктарга тахсар буолбуттара. "Эн биһикки өйдөһүөх" (2009), "Эн биһикки көрсүбэтэхпит ыраатта" (2014) хоһоон кинигэлэрин таһаарбыта.
2011 сыллаахтан Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.
2018 сыл от ыйын 28 күнүгэр Дьокуускайга өлбүтэ. От ыйын 31 күнүгэр Дьокуускайга көмүллүбүтэ.
Наҕараадалара уларыт
СО РАН үтүөлээх бэтэрээнэ, «Изобретатель СССР» бэлиэ, «Гражданскай килбиэн» ураты бэлиэтэ, «380 лет Якутия с Россией» үбүлүөйдээх бэлиэ, РАН Сибиирдээҕи салаатын Бөрөсүүдьүмүн Бочуоттаах Грамотата, Инновационнай бэлиитикэҕэ уонна билимҥэ СӨ Судаарыстабаннай кэмитиэтин Бочуоттаах Грамотата, Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун Гумилев Улахан үрүҥ көмүс мэтээлэ.
Быһаарыылар уларыт
- ↑ В.Н. Павлова Писатели Якутии : библиографический справочник. — Якутск: Бичик, 2019. — 720 с. — ISBN 978-5-7696-5751-1
- ↑ Надежда Егорова. Байаҕантайдыын бырастыылаһыы