Сэллик туһунан тугу билиэххэ...

Сэллик ыарыы

Сэллик (туберкулез, чахотка) түҥ былыргыттан биллэр ыарыы. Таас үйэҕэ олорбут, Египет пирамидаларыгар дьон дьардьамаларыгар сэллигинэн ыалдьыбыттара ала-чуо көстө сылдьарын булбуттара. Сэллик туһунан Гиппократ уонна Авиценна сиһилии суруйбуттара.

Сыл аайы аан дойдуга 1,4 мөл. киһи сэлликтэн өлөр. Бу ыарыы кыраныыссаны, омугу, сааһы, социальнай балаһыанньаны билиммэт. Арассыыйаҕа сэллиги утары охсуһуу дойду куттала суох буолуутун кыһылҕаларыгар киллэриллэн турар.

Киһи тоҕо сэлликкэ хаптарарый?

Эт-сиин ыарыыга утарсарын мөлтөтөллөр: күүстээх стресс, аанньа аһаабат буолуу, табахтааһын, арыгыны элбэхтик иһии, сибиэһэй салгыҥҥа сылдьыбат буолуу. Ону таһынан ВИЧ- тээх киһи сэллигинэн кэбэҕэстик ыалдьар.

Эт-сиин көмүскэнэр күүһүн туох өһүлүөн сөбүй?

Тыынар уорганнарыгар олус элбэх сэллик палочката киирэн хааллаҕына, этиҥ-сииниҥ тулуктаһыа суоҕун сөп. Сэлликтээх киһини кытта өрүү алтыһар буоллаххына, эккиҥ-сииҥҥин инфекция куруук атаакалыыр.

Оҕолор, улаатан эрэр обургу оҕолор, хат дьахталлар, кырдьаҕас дьон сэлликкэ ордук хаптарымтыа буолаллар.

Сэллик хайдах сыстарый?

Сэллиги тарҕатааччы – тыҥатыгар сэлликтээх киһи. Сөтөллөр кэмҥэ, тыынарга даҕаны сэллик бактериялара көтөн тахсаллар. Бактериялаах быыкаа таммахтар аттыгар баар доруобай киһи тыҥатыгар киириэхтэрин сөп. Сэлликтээх киһи тыыммыт салгына, сөтөллүбүтэ салгыҥҥа хас да чаас сылдьыан сөп. Ону таһынан инфекция киһи этигэр-сиинигэр сэлликтээх кыыллартан эмиэ сыстар, холобур, ситэ буспатах эттэн уонна сиикэй үүттэн.

Ыарыыттан хайдах харыстанабыт?

Сэлликтэн чөл олоҕу тутустаххына ордук харыстанаҕын. Кытаанах доруобуйаланар туһугар ниэрбэ систиэмэтэ доруобай буолуохтаах. Онон стресстэн харыстаныахтааххын. Аһыҥ-үөлүҥ иҥэмтэлээх белогунан баай буолуохтаах. Ону таһынан куруук сууна-тараана сылдьыахтааххын. Доруобуйаны көрүнэргэ күн аайы сөптөөх эт-сиин ноҕурууската эмиэ наада. Үлэҕэр, дьиэҕэр хостору куруук салгылата, быылын сото, сууйа сылдьыахтааххын. Быыллаах хоско сэллик бактерията түргэнник тарҕанар.

Ыарыыны эрдэттэн билэр туһугар сэллик бастакы сибикилэрэ билиннэ даҕаны бырааска көрдөрүөхтээххин.

Ыарыы сибикилэрэ:

- 2-3 нэдиэлэ устатыгар уонна онтон уһун тохтообот сөтөл;

- Түөс иһигэр ыарытыннарар;

- Дьүдьэйии;

- Силлээтэххинэ хааннаах буолар;

- Түүнүн тиритэн тахсаҕын;

- Сотору-сотору кыраадыстанаҕын;

- Туругун мөлтүүр, сэниэтэ суох буолаҕын;

- Былчархайдарыҥ көбөллөр, улааталлар.

Ити сибикилэртэн биирэ эмит баар буоллаҕына, тута бырааска көрдөрө оҕус.