Татаринов Иннокентий Афанасьевич

Татаринов Иннокентий Афанасьевич 1926 с. Ахсынньы 12 күнүгэр Нам оройуонун нэһилиэгэр төрөөбүтэ.

1944 с. кулун тутар 16 күнүгэр Якутскайдааҕы педучилищеҕа үөрэнэ сылдьан, Якутскай куораттан Советскай Армия кэккэтигэр ыҥырыллыбыт. Уонна Илин Япония границатыгар сулууспалаабыт.

1945 с. атырдьах ыйын 9 күнүгэр балаҕан ыйын 3 күнүгэр диэри Японскай империализмы утары сэриигэ 2 Забайкальскай фронт 36 армия, 210 дивизия 649 стрелковый полка 9 ротатыгар автоматчигынан сэриигэ кыттыбыт. Ити сэриилэспит кэмигэр улахан кыргыһыынан Хайлар диэн Япония биир саамай бөҕөргөтөммүт кириэпэһин сэриинэн босхолооһун буолар. Бу кириэпэскэ Япония биир саамай күүстээх Квантупоскай 6 армията олорбут. Иннокентий Афанасьевич полката границаттан 2 сууккаттан ордук ханнык да өстөөх сэриитин көрсүбэккэ уута суох, кумах аҥардаах сиринэн толору сэрии сэптээх, сэрии сыдылҕаннаах суолун саҕалаабыттар. Сатыы сылдьар сэриигэ олус сырыылаах, эрэйдээх, иһэр уу да тиийбэт, онон утаҕын олох хаммат этэ. Күнүгэр олус итии, түүнүн олус тымныы, күһүн буолан ардахтаах да этэ, аһаҕас ардах ортотугар сынньаналлара. Уһун хаамыыттан атахтара дьуккуруйара. Сорохтор сылааһы тулуйбакка ыалдьаллара, тыылга хаалаллара.

Кинилэри араас сэрии сэптээх, техникалаах чаастар ситэн куоталлара. Онон үһүс күннэригэр Хайлар кириэппэскэ чугаһаабыттар.

Дьэ манна кинилэр аттыларыгар танкалар, ырааҕы тэбэр ыарахан орудиелар баар буолбуттара. Сытар сирдэригэр лаппаахынан бэйэлэрин көстүбэт гына хастыбыттар. Киэһэ буолуута пушкалар эстибиттэр, ытыалаан күлүмнэппиттэр. Самолеттар (бомбардировщиктар) көтөн тахсыбыттар, Сир-дойдуну ньирилээн олорор гына, киһи өйүн-төйүн булбат тыаһа эмискэ буола түспүт. Танкалар кэннилэриттэн пехота “Ураа” хаһыытаан атаакаҕа турбут, ол иһигэр Иннокентий Афанасьевич полката эмиэ. Өстөөх өлүктэрин үрдүлэринэн ааспыттар. Өстөөх харса суох уоту аспыт. Иннокентий Афанасьевичтаах ыаллыы 644 полкаларыттан аҕыйах киһи хаалбыт. Онно саха уолаттара элбэхтэр этэ: Сунтаар, Бүлүү, Ленскэй оруйуоннарыттан сылдьаллара.

Иннокентий Афанасьевич полкатыттан 644 полкаҕа тэннээтэххинэ аҕыйах киһи өлбүт. 10 часс иһигэр улаханнык бөҕөргөтүллүбүт кириэпэс бүтүннүүтэ босхоломмут. Манна 36-с армия бүтүннүүтэ кыттыыны ылбыт. Хайлар киһи сөҕүөх курдук оҥоһуулааҕа. Сир анныгар армияны бүтүннүү саһыарар, иккис куораттааҕа. Иннокентий Афанасьевичтаах Хайларга өр буолбатахтар. Ааһа барбыттар. Иннилэригэр баараҕай үрдүк Тинган хайата баара. Санааларыгар манна эмиэ элбэх сиэртибэни көрсөрбүт буолуо диэн саныыллара. Ол эрээри Тинган хайатыгар сэриини көрсүбэтэхтэр. Уонна этэҥҥэ туораабыттар. Кинилэр чаастара Порт-Артурга тиийэн сэриини түмүктээбиттэр. Иннокентий Афанасьевичы кытта Нам Маркс колхуос чилиэнэ Петров Николай Петрович уонна Сунтаар киһитэ Сантаев сылдьбыттар. Сэрии кэнниттэн Арҕаа Воронежскай, Ростовскай, Сталинградскай уобаластарга санитарнай чаастарга 1950 с. күһүнүгэр диэри сылдьыбыт. Армияттан кэлэн баран учуутал үөрэҕин бүтэрэн, 17 сыл араас оскуолаларга оҕолору үөрэппит. Онтон нэһилиэктэргэ сельсовет бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит.

Сэриигэ кыттыбыт бэлиэлэрэ “Японияны кыайыы иһин”, “Советскай Армия уонна Флот 30 сыла”, “Советскай Армия сэбилэниилээх күүстэрин 50 сыла”, “Ленин 100 сыла” мэтээллэринэн наҕараадаламмыт. Оскуолаҕа үлэлии сылдьан “Норуот үөрэҕириитин туйгуна” бэлиэнэн наҕараадаламмыт.