1648

1648 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу 30 — Нидерланды уонна Испания ыккардыларынааҕы Аҕыс уон сыллаах сэрии түмүктэммит. Аан дойду бастакы буржуазнай дойдута - Нидерланды - тутулуга суоҕа билиниллибит.

Ыам ыйын 2 — Украина бааһынайдара Богдан Хмельницкэй салалталаах Польшаны утары охсуһууну саҕалаабыттара.
Ыам ыйын 2 — бу күннэргэ Богдан Хмельницкэй салалталаах Запорожье казаактара Польшаны утары өрө турууну саҕалаабыттар. Бастаан быраабы эрэ туруорсуу курдук саҕаламмыт өрө туруу, элбэх өлөрүү тахсан сиэллэнэн-кутуруктанан барбыта, бааһынайдар өйөөбүттэрэ, онтон хаһаактарга үчүгэй сыһыаннаах Польша хоруола Владислав өлбүтүн кэннэ отой да уҕарытыллар кыаҕыттан ааспыта. Сайыныгар хаһаактар Арассыыйаттан көмө көрдүүргэ күһэллибиттэрэ. Ол эрээри 1651 сылга диэри нуучча ыраахтааҕыта хоруй биэрбэтэҕэ.
Ыам ыйын 16 — Богдан Хмельницкэй баһылыктаах өрө турбут Запорожье казаактара уонна кинилэргэ көмөҕө кэлбит Кырыым татаардарын аттаах сэриитэ Речь Посполита сэриитин үлтүрүппүттэр.

От ыйын 3 — Орто Халыма остуруогуттан Федот Попов уонна Семён Дежнёв салалталаах сэттэ коч (баарыстаах аал) байҕалга тахсыбыттар. Кинилэр эспэдииссийэлэрин түмүгэр Азия уонна Америка икки ардыларынааҕы Беринг силбэһиитэ арыллыбыта.
От ыйын 26 — Алексей Михайлович ыраахтааҕы боярдары уонна патриарх сэбиэтин ыҥыран дойдуга сууту бэрээдэктиир, сокуоннары биир кэлим гынар туһунан кэпсэппит. Бу мунньах түмүгүнэн эһиилигэр Арассыыйаҕа икки үйэ кэриҥэ үлэлээбит Соборнай Уложение диэн сокуоннар хомуурунньуктара тахсыбыт.

Балаҕан ыйын 19 — Француз учуонайа Блез Паскаль атмосфераҕа салгын баттааһына баарын дакаастаабыт.

Алтынньы 24 — Европаҕа Отут сыллаах сэриини түмүктүүр Вестфаль эйэлэһии сөбүлэҥэ түһэрсиллибит. Бу дуогабарга судаарыстыбалар бэйэлэрин сирдэригэр суверенитеттара, о.э. толору былаастаахтара, бигэргэммит. Ону кытары дойдулар ардыларынааҕы сыһыаҥҥа "күүс балансата" баар буолуохтааҕа этиллибит.