1826

Туох буолбута

• Ыам ыйын 7 — Михаил Сперанскай баһылыктаах Арассыыйа импиэрийэтин сокуоннарын бастакы толору хомуурунньугун суруйуу үлэтэ саҕаламмыт (1826—1830).
• Ыам ыйын 24 — Николай I ыраахтааҕы Арассыыйаҕа крепостной быраап туллаҥныа суохтааҕын туһунан манифест таһаарбыт.

• Бэс ыйын 5 күнүгэр Дьокуускайга уобалас саҥа начаалынньыга кэлбит - муора эппиһиэрэ Николай Мягков. Кэлээт да уоруйах чунуобуньуктары уодьуганнаабыта. Бу салайааччы атын салайааччылартан ойуччу турар, саха тойотторун кытта өйдөһөн күүскэ үлэлээбитэ, Саха сирин сайдыытыгар сүдү кылааты киллэрбит киһиннэн ааҕыллар. Сибиир кэмитиэтин тойоно Михаил Сперанскай ыраахтааҕыттан көрдөһөн, анаан-минээн муораҕа сыһыаннаах киһини анаттарбыта — ол саҕана Саха сиригэр киирэр Чуумпу далайга турар Охуоскай пуорт сайдыытыгар Арассыыйаҕа улахан суолтаны биэрэллэрэ. Афанасий Убаарыскай "Ахтыыларыгар" кини туһунан маннык суруйар: Кини салайбыт сылларын саха дьолунан ааҕар.
• От ыйын 25 — Петербуурга биэс декабриһы ыйаан өлөрбүттэр: Михаил Бестужев-Рюмин, Пётр Каховскай (өрө туруу кэмигэр М. А. Милорадович генералы өлөрбүт киһи), Сергей Муравьёв-Апостол (подполковник), Павел Пестель (Соҕуруу уопсастыба салайааччыта), Кондратий Рылеев (бэйиэт).
• Балаҕан ыйын 16 — Дьокуускайга көскө ыытыллыбыт декабристар кэлбиттэр.

Төрөөбүттэр

• Тохсунньу 27 — Михаил Салтыков-Щедрин — нуучча кылаассык суруйааччыта.

Өлбүттэр

• От ыйын 22 — Джузеппе Пьяцци — Церера астероидын арыйбыт Италия астронома.
• Атырдьах ыйын 13 — Рене Лаэннек (1781 төр.), француз бырааһа уонна анатома, мэдиссиинэҕэ клинико-анатомическай ньыманы төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, стетоскобу айбыта.