Атырдьах ыйын 15

Атырдьах ыйын 15 диэн Григориан халандаарыгар сыл 227-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 228-c күнэ). Сыл бүтүө 138 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Баҥладеш Баҥладеш — Дойду үрдүнэн кутурҕан күнэ
• Ииндийэ Ииндийэ — Тутулуга суох буолуу күнэ. Британияттан 1947 сыллаахха
• Кытай Кытай — Аччык иччилэр бэстибээллэрэ
• Канаада Канаада, Саҥа Шотландия — Акадия (ааҥл. National Acadian Day)
• Конго Өрөспүүбүлүкэтэ Конго Өрөспүүбүлүкэтэ — Тутулуга суох буолуу күнэ. Францияттан 1960 сыллаахха
• Лихтенштайн Лихтенштайн — Дойду күнэ
• Панаама Панаама — Панама-Вьехо күнэ
• Парагвай Парагвай — Асунсьон олохтоммут күнэ
• Польша Польша — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
• Хотугу Кэриэйэ Хотугу Кэриэйэ, Соҕуруу Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэ — Босхолонуу күнэ
• Экватор Гвинеята Экватор Гвинеята — Конституция күнэ
• Эгиипэт Эгиипэт — Нил өрүс халаанныыр күнэ (ааҥл. Flooding of the Nile, Вафаа эль-Нил)

• Арассыыйа Арассыыйа — Археолог күнэ

Түбэлтэлэр

• 1281 — Дьоппуоҥҥа байҕалынан устан тиийбит монгол сэриитин иккис төгүлүн тайфун ыспыт. Бу тайфуну дьоппуоннар камикадзе диэн ааттаабыттар, ол аата — "айыы тыала".
• 1643 — Аллараа Халымаҕа Походскай сэлиэнньэ үөскээбит.
• 1717 — Арассыыйа, Франция уонна Пруссия Амстердамнааҕы сөбүлэҥи түһэрсибиттэр.
• 1723 — Петергоф аһыллыбыт, Арассыыйа импэрээтэрдэрин сайылыктара.
• 1835 — Эргийэр барабаннаах таҥас сууйар массыынаҕа патент ылыллыбыт.
• 1876 — Александр II ыраахтааҕы Аан дойдутааҕы ориенталистар кэҥгириэстэригэр быыстапка оҥоро кэлэ сылдьар сахалары уонна бүрээттэри кытта көрсүбүт. Онно Арҕаа Хаҥаластан икки саха киһитэ (Дьэр нэһилиэгин кинээһэ Боппосов уонна тылбаасчыт Слепцов) бааллара.
• 1882 — Дьокуускайга үс кылаастаах дьахтар прогимназията аһыллыбыт (1884 сылтан — 4 кылаастаах). Дьиэни саха атыыһыта Петр Захаров сиэртибэлээбит. 1900 с. гиманзия буолбута, 1902 с. саҥа икки этээстээх дьиэни туппуттара. 1920 с. дылы үлэлээбитэ.
• 1893 — Третьяковскай галерея аһыллыбыт («Павел уонна Сергей Михайлович Третьяковтар Москуба куораттааҕы галереялара»).
• 1908 — Пруссияҕа дьахталлар үрдүк үөрэххэ киирэллэрэ көҥүллэммит.
• 1914 — Бастакы аал Панаама ханаалынан ааспыт.
• 1918 — АХШ уонна Сэбиэскэй Арассыыйа дипломаттыы сыһыаннары тохтоппуттар. Ол күн уонна сарсыныгар АХШ сэриилэрэ Владивостокка түспүттэр, Антанта дойдуларын интервенциялара саҕаламмыт.
• 1920 — Польша Варшаватааҕы кыргыһыыга кыайбыт (Сэбиэскэй Арассыыйа уонна Польша 1919—1921 сс. сэриитэ).
• 1921 — Женеваҕа Фритьоф Нансен салалтатынан Арассыыйа хоргуйааччыларыгар көмөнү тэрийэр кэмпириэнсийэ саҕаламмыт.
• 1946 — ССКП Киин кэмитиэтин пленумугар А. Жданов «Арҕаа дойдуларга сүгүрүйүүнү» утары охсуһууну саҕалаабыт.
• 1947 — Ииндийэ уонна Пакистан тутулуга суох буолбуттар. 190 сыл устата Улуу Британия баһылаабыт Ииндийэтин дьон итэҕэлинэн көрөн икки судаарыстыбаҕа араарбыттара. Арахсыы кэнниттэн саҥа судаарыстыбалар икки ардыларыгар улахан миграциялар саҕаламмыттара.
• 2012 — Саха литэрэтиирэтин төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ Алампа көмүс уҥуоҕа, Таатта улууһун олохтоохторун уонна бэйэтин аймахтарын көрдөһүүлэринэн, Ытык-Күөлгэ Хадаайы диэн сиргэ («Таатта» уус-уран литэрэтиирэ түмэлин аттыгар) иккистээн көмүллүбүтэ.

Төрөөбүттэр

• 1891 — Анатолий Пепеляев, XX үйэ саҕаланыытыгар Саха Сиригэр гражданскай сэрии кыттыылааҕа, үрүҥ генераала, амнистияҕа түбэһэн Новосибирскайга үлэлээбитэ, 1937 сыллаахха хаайыллыбыта, 1938 сыллаахха ытыллыбыта.
• 1917 — Семен Пестерев (1983 өлб.), худуоһунньук, муосчут.
• 1921 — Саха АССР үтүөлээх учуутала, фольклорист Николай Степанов (1989 өлб.)
• 1929 — Владимир Павлов (12.08.1999 өлб.) — Дьокуускай горисполкомун салайааччыта буола сылдьыбыт, 1980-90 сылларга «Сахамебель» Холбоһук салайааччыта.
• 1931 — Микаэл Таривердиев (1996 өлб.) — композитор, РСФСР норуодунай артыыһа (1986).
• 1949 — Юрий Буслаев, тутааччы, 1998 - 2003 сыллардаахха Саха Өрөспүүбүлүкэтин тутуу уонна архитектура миниистирэ.
• 1954 — Егор Борисов — биллэр саха бэлиитигэ, 2003—2010 СӨ бырабыыталыстыбатын салайааччыта, 2010 с. от ыйын 17 күнүттэн 2018 сыл ыам ыйын 28 күнүгэр диэри Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнэ (дуоһунас 2012 сыл бэс ыйын 8 күнүгэр Ил Дархан (Глава) диэн ааттаммыта).
• 1988 — Нам улууһун Бастакы Хомустаах нэһилиэгэр Кэскил Баишев, саха эстрадатын артыыһа.

Өлбүттэр

• 1980 — Семен Никифоров (27.08.1923 төр.) — саха суруйааччыта, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа.
• 1990 — Виктор Цой (1962 төр.), бэйиэт уонна ырыаһыт, «Кино» рок-бөлөх салайааччыта.