Дагестаан
| |||||
.svg)
| |||||
| Киинэ куорат | Махачкала | ||||
| Иэнэ | 50 300 км² | ||||
| Дьонун ахсаана | 2 711 679 человек (2009) | ||||
| Федеральнай уокуруга | Соҕуруу | ||||
| Экономическай оройуона | Хоту Хапхаас | ||||
| Ил тыла | нуучча, агул, авар, азербайдьан, чечен, даргин, кумык, лак, лезгин, ногай, рутул, табасаран, тат, цахур | ||||
| Президент | Муху́ Алиев | ||||
| Дьаhалта баhылыга | Шамиль Зайналов | ||||
| Сокуон таhаарар былаас баhылыга | Магомед Сулейманов | ||||
| Кэм зоната | MSK (UTC+3, сайын UTC+4) | ||||
Дагестаан Өрөспүүбүлүкэтэ (Нууччалыы: Республика Дагестан) диэн Арассыыйа Федерациятын субъега. Киин куората Махачкала.
Географията Уларыт
Республика Хоту Хапхаас хайаларыгар сытар.
- Иэнэ: 50,300 км2
- Кыраньыыссалара:
- ис: Калмыкия (Х), Чечня (А) уонна Ставрополь кыраайа (ХА)
- тас: Азербайдьан (С), Грузия (СА)
- уу: Каспий байҕала (И)
- Үрдүкү сирэ: Базардүзү хайа (4,466 м)
- Хоту-соҕуруу уhуна: 400 км.
- Илин-арҕаа уhуна: 200 км.
Кэм зоната Уларыт
Дагестан Москва кэм зонатыгар (MSK/MSD) сытар. UTC уларыйыыта +0300 (MSK)/+0400 (MSD).
Өрүстэр Уларыт
Республикаҕа 1,800 тахса өрүс баар. Сүрүн өрүстэрэ:
Күөллэр Уларыт
Дагестан Каспий байҕалга кытылын линиятын уhуна 400 км.
Хайалар Уларыт
Республика улахан өттө хайалаах сир, соҕуруу Хапхаас хайалара бааллар. Үрдүкү чыпчаала Базардүзү хайа 4,466 м.
Сир баайдара Уларыт
Дагестан сирин баайдара: ниэп, айылҕа гааhа, чох.
Климата Уларыт
- Тохсунньу орто температурата: +2 °C
- От ыйын орто температурата: +30 °C
- Сыллааҕы сөҥүү орто таhыма: 200 мм (хоту сыhыыларга), 800 (хайаларга)
Дьоно Уларыт
Дьонун ахсаана — 2711,7 тыh. киhи (2009). Тыа сирин олохтоохторо 57,6 %, куорат олохтоохторо 42,4 % (2009). Дьон чиҥэ — 53,9 чел./км² (2009). Республика дьаhалтата билиитинэн, кини таhыгар 700 тыh. дагестаннар олороллор.
Дагестан омуктара тылларынан түөрт араас бөлөххө киирэллэр.
Итэҕэллэринэн 96 % мусулмааннар, 4 % христианнар.
| Омук | 2002 с. ахсаана, тыh. к. |
|---|---|
| Авардар | 758,4 (29,4 %) |
| Даргиннар | 425,5 (16,5 %) |
| Кумыктар | 365,8 (14,2 %) |
| Лезгиннар | 336,7 (13,1 %) |
| Лактар | 139,7 (5,4 %) |
| Нууччалар | 120,9 (4,7 %) |
| Азербайдьаннар | 111,7 (4,3 %) |
| Табасараннар | 110,2 (4,3 %) |
| Чеченнар | 87,9 (3,4 %) |
| Ногайдар | 36,2 (1,4 %) |
| Рутуллар | 24,3 (0,9 %) |
| Агуллар | 23,3 (0,9 %) |
| Цахурдар | 8,2 |
| Эрмээннэр | 5,7 |
| Татаардар | 4,7 |
| Украиннар | 2,9 |
| Дьэбэриэйдэр | 1,5 |
| Хайа дьэбэриэйдэрэ | 1,1 |
Олохтоох пууннар Уларыт
| 10 тыh. тахса олохтоохтордоох пууннар Тохсунньу 1 2008 туругунан | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Администрациянан араарыыта Уларыт
Дагестан састаабыгар 42 оройуон киирэр:
Экономиката Уларыт
Оҥоруу сүрүн салаалара: тыа хаhаайыстыбата, арыгы оҥоруу, балыктааhын, төрүт идэлэр (көбүөр өрүү), ниэп хостооhун, чэпчэки уонна химия индустриялара, электроэнергия таhаарыыта.
Политиката Уларыт
Республика сүрүн сиэрэ — Дагестан Республикатын конституцията.
Дагестан парламена — Дагестан Республикатын дьон мунньаҕа — 72 депутаттаах, кинилэр 4 сылга талыллаллар.
|
Бу Арассыыйа географиятыгар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп. |