Категория:Түүр марафона 2020

Тюркология түмэлэ.

(Бу ыстатыйа күрэскэ кыттар)

Казахстан суруйааччыларын түмсүүтүн салайааччыларыттан биирдэстэрэ, литэрэтиирэ кириитигэ, профессор, Ахмед Яссави аатынан Туркестан куораттааҕы Норуоттар икки ардыларынааҕы Казах уонна турок университетын вице-бирисидьиэнэ Кулбек Сарсенович Ергобек Туркестан куоракка Бисимбек Кенжебаев аатынан Түүр норуоттар устуоруйаларын сырдатар түмэли тэрийбитэ. Бу түмэлгэ 22 араас түүр тыллаах омук литэрэтиирэтэ, чулуу дьон тус бибилэтиэкэлэрэ түмүллэн сытар.

Бу түүр омуктар түмэллэригэр саха чулуу уолаттара А.Е.Кулаковскай – Өксөкүлээх Өлөксөй, П.А.Ойуунускай, А.И.Софронов- Алампа уо.д.а. айымньылара бааллар. Ол туһунан Кулбек Сарсенович маннык кэпсиир: «Билиҥҥитэ, биир стеллаж курдук кинигэ мунньулунна. Сахалар поэттаргыт кинигэлэрэ элбэхтэр. Оттон Эрилик Эристиин “Маарыкчаан ыччаттара” арамаанын Шерхан Муртаза Москубаҕа  үөрэнэрин саҕана казахтыы тылбаастаабыта. Өссө олоҥхолоргут кинигэлэрэ бааллар. Уопсайа холбоон 500 кэриҥэ араас хабааннаах кинигэ баар. Ол, биллэн турар, кыра. Кэлэр сылларга бу кинигэ баайы хаҥатыынан дьарыктаныахтаахпыт. Сыл көтө-көтө биһиэхэ Түүр омуктар аан дойдутааҕы кэнгириэстэрэ буолар. Онно кэлбит дьон түмэли көрөн «суверенитет» күүһэ чахчы да сүдү эбит» диэн сөҕөллөр», - диэн.

Кулбек Сарсенович бэйэтэ ини-бии Семен уонна Софрон Даниловтары кытта билсэн, кэпсэтэн бэйэтин «Социалистическай Казахстан» хаһыатыгар  «Биһиги, биир силистээх-мутуктаах норуоттар» диэн ааттаах ыстатыйа бэчээттэппит.

Биллэрин курдук, Саха сиригэр биллиилээх, норуот кэрэхсэбилин ылыан ылбыт суруйааччы, сэбиэскэй былаас бөҕөргүүрүн иһин охсуһуу актыыбынай кыттыылааҕа  Семен Степанович Яковлев – Эрилик Эристиин  суруйааччы быһыытынан бэйэтин кэмин тыынын – охсуһуутун, үтүө да,  куһаҕан да өрүттэрин түмэн, уус-уран айымньы киэбигэр киллэрэн, “Маарыкчаан ыччаттара” диэн романын суруйбута. Чинчийээччилэр бэлиэтииллэринэн, айымньытын персонажтарын дьиҥнээх олоххо баар буола сылдьыбыт дьонтон ылан суруйбут.  Семен Степанович гражданскай сэрии кэмигэр ыар кутурҕаҥҥа түбэспитин П.А.Ойуунускай уонна Н.Е.Мординов билэ-көрө сылдьан көмөлөһөргө,  санаатын- оноотун аралдьытарга сүбэлэспиттэрэ. Казахстаҥҥа айар командировкаҕа Саха сирин суруйааччыларын сойууһун аатыттан ыытарга быһаарбыттара. Эрилик Эристиин «Революция уолаттара» сэһэнин Чимкент куоракка 1934 с суруйан бүтэрбитэ. Ити кэмтэн ыла бу икки уруулуу омук доҕордоһуута,  бииргэ алтыһан айбыттара-туппуттара билиҥҥи кэмҥэ, сайдыылаах олоххо диэри тиийэн кэлбитэ кэрэхсэбиллээх.

Ааптар Хабырыыл кыыһа.

Туһаныллыбыт литература

1.      Бүөтүр Бөтүрүөп. Биир силистээх-мутуктаах дьоммут. «Кыым» хаһыат. 2013. от ыйа.