Мисима Юкио

Мисима Юкио (дьоп. 三島 由紀夫 Мисима Юкио, 1925 сыл тохсунньу 14 к., Токио — 1970 сыл сэтинньи 25 к., Токио) — дьоппуон суруйааччыта уонна драматурга. Дьиҥнээх аата — Хираока Кимитакэ (дьоп. 平岡 公威 Хираока Кимитакэ).

Сэрии кэнниттэн үөскээбит дьоппуон литературатын иккис долгунун чаҕылхай суруйааччыта, дьоппуон эстетизмын үгэстэрин салҕааччы. Нобель бириэмийэтин ыларга үстэ тура сылдьыбыта, дьоппуон литературатыгар XX үйэ иккис аҥарын саамай биллэр суруйааччыта. 1988 с. «Синтёся» издательство Мисима Юкио аатынан бириэмийэ тэрийэр.

Олоҕо

Оҕо сааһа (1925—1940)

Мисима Юкио 1925 сыл тохсунньу 14 күнүгэр Хираоки Адзуса диэн улахан гос. чиновник уонна кини ойоҕун Сидзуэ дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Мисима аҕата Токио ыраахтааҕы үнүбүрсүөтүн юридическай салаатын ситиһиилээхтик бүтэрэн үрдүк таһымнаах чиновник буоларга ил тургутуутун этэҥҥэ ааспыта. Ол гынан баран Үп-харчы министерствотыгар буолбакка Тыа хаһаайыстыбатын министерствотыгар үлэҕэ киирбитэ. Мисима аҕата Киси Нобусукэ диэн кэлин Дьоппуон сирин премьер-министра буолбут киһини кытта бииргэ үлэлээбитэ. Кимитакэ кэнниттэн балта Мицуко (төр. 1928) уонна быраата Тиюки (төр. 1930) төрөөбүттэрэ. Мисима эһэтэ Хираока Садатаро 1908—1914 сс. Соҕурууҥҥу Сахалин тойоно этэ. 

Мисима кыра сылдьан. 1931 сыл муус устар

Кимитакэ 12 саастааҕар орто оскуола бастакы кылааһыгар көһүөр диэри эбэтигэр Нацукоҕа олорбута. Оннооҕор ийэтин кытта эбэтин эрэ көҥүлүнэн көрсөр кыахтааҕа. Нацуко Кимитакэны былыргылыы аристократическай үгэстэринэн ииппитэ кини киһи быһыытынан сайдарыгар улахан сабыдыаллаах этэ. Нацуко Кабуки уонна Ноо тыйаатырдары улаханнык сыаналыыра, ону таһынан Кёки Идзуми айымньыларын сөбүлээн ааҕара, ол түмүгэр кини Кимитакэҕа уус-уран литератураҕа уонна тыйаатырга тапталы үөскэппитэ.

Мисима кыра сылдьан элбэхтэ ыалдьара, ол иһин биир саастаах оҕолору кытта оонньообот этэ уонна оскуоланы элбэхтэ көтүтэрэ, ол Мисима майгытыгар эмиэ улахан оруоллаах этэ. Мисима сүрдээх дьоҕурдаах оҕо этэ, элбэх кинигэни ааҕара. Привилегиялаах оскуоланы туйгуннук бүтэрэн дьоппуон ыраахтааҕытыттан үрүҥ көмүс чаһыы ылбыта.

Сэрии кэмигэр эдэр сааһа (1941—1945)

Мисима аҕатын баҕатынан Токио үнүбүрсүөтүн юридическай салаатыгар ниэмэс быраабын үөрэтэ киирбитэ. Бу кэмҥэ кини ниэмэс романтизмын сэҥээрэн Томас Манн уонна Фридриха Ницше үлэлэрин ааҕар.

1945 сыл атырдьах ыйын 15 күнүгэр Дьоппуон сирэ бэринэр уонна ол түмүгэр Аан Дойду иккис сэриитэ бүтэр. Сэрии бүппүтүн кэнниттэн үгүс дьон бэйэтигэр тиийинэн өлөр, ол дьон ахсааныгар Малайзияҕа сулууспалыы сылдьыбыт Дзэммэй Хасуда лейтенант, уруккута литература ырытааччыта уонна Мисима үөрэтээччитэ, киирэр. Алтанньы 23 күнүгэр тиип ыарыыттан 17 саастаах балта Мицуко өлөр. Бу кэмҥэ Мисима бастакы тапталын, Митани Таканобу диэн ил үлэһитин уонна дипломат кыыһын, Митани Макото диэн чугас доҕорун балтын, Митани Куниконы кытта арахсар (бу кыыс түмүгэр баан үлэһитигэр ойох тахсар уонна Дзюнда Аюгава диэн биллэр урбаанньыт эдьиийэ буолар). Митани Кунико уонна Макото «Исповедь маски» диэн айымньыга баар Сонокоҕа уонна Кусаноҕа уобарас буолбуттара.

Бастакы айымньыта уонна «Исповедь маски» (1946—1951)

Мисима (аллараа) уонна Исихара Синтаро. 1956 сыл

Мисима 1946 с. Камакура куоракка олорор дьоппуон литературатын биллиилээх классигар Кавабата Ясунарига бара сылдьан «Табах» уонна «Орто үйэлэр» диэн кэпсээннэрин көрдөрөр уонна таһаартарарыгар көмө көрдүүр. Кавабата көмөтүнэн «Табах» диэн кэпсээн сотору буолан баран «Киһи» (дьоп. 人間) сурунаалга тахсар. Онон, биллэр суруйааччы көмөтүнэн литература эйгэтигэр киирбит буолан, Мисима олоҕун бүтэһик күнүгэр диэри Кавабатаҕа ытыктабыллаахтык сыһыаннаһара уонна бэйэтин үөрэтээччитин курдук сыаналыыра (ол гынан баран хаһан да аһаҕастык "үөрэтээччим" диэбэт этэ). Ол сыл «Гундзо» сурунаалга «Повествование на мысе» диэн кэпсээнэ тахсар.

Мисима 1947 с. тохсунньутугар Осаму Дадзай уонна Кацуитиро Камэи көрсүһүүлэригэр кыттыыны ылар. Биир көрсүһүүгэ Дадзай айымньытын ырыта сылдьан бу киһи үлэлэрин абааһы көрөрүн аһаҕастык этэр. Мисима бэйэтэ эппитинэн Дадзай онуоха "көрсүһүүлэргэ кэлэр буоллаххына, ол аата айымньыларбын син биир сыаналыыгын" диэн хоруйдаабыт. Кадзуо Нохара этэринэн, Дадзай "айымньыларбын абааһы көрөр буоллаххына аны көрсүһүүлэргэ кэлимэ" диэбит үһү. Кэлин Мисима бэйэтин наар эпатажнайдык туттар буолуоҕа.

Мисима 1947 с. сэтинньитигэр Токио үнүбүрсүөтүн юридическай салаатын бүтэрэр. «Дьоппуон промышленнай бааныгар» (дьоп. 日本勧業銀行) үлэҕэ киирээри тургутууну ааһар, ол гынан баран доруобуйата мөлтөх буолан үлэҕэ киирбэккэ хаалар. Ол кэнниттэн үрдүк таһымнаах чиновник буоларга тургутууну этэҥҥэ ааһан (Мисима 167 киһиттэн 138-с этэ) аҕыйах кэмҥэ Ыраахтааҕы министерствотыгар үлэҕэ киирэр, онтон аҕатын сүбэтинэн Үп-харчы министерствотыгар көһөр. Бу үлэлии сылдьан улахан кээмэйдээх «Уоруйах» диэн айымньытын суруйар. Бу кэмҥэ кини Хаяси Фусао диэн суруйааччыны кытта билсэр. Хаяси политикаҕа өйдөбүллэрэ мөлтөх буоланнар Мисима олоҕун бүтэһик сылларыгар кинини кытта сыһыаннара буортуйар.

Мисима 1948 с. «Аныгы литература» диэн түмсүүгэ киирэр. Сакамото Кадзуки диэн «Кавадэсёбосинся» сурунаал сүрүн редакторыттан роман суруйарга сакаас ылан уонна икки үлэҕэ тэҥҥэ үлэлии сатаан сэниэтэ быстан тимир суолга охтор уонна поезд анныгар түбэһэ сыыһан өлө сыыһар. Онтон сылтаан Мисима 1948 с. балаҕан ыйыгар Үп-харчы министерствотыттан уурайар уонна айар эрэ үлэнэн дьарыктанар. 

1949 сыл от ыйыгар «Исповедь маски» диэн Мисима романа тахсар. Бу романы ырытааччылар үчүгэйдик ылыналлар, ол түмүгэр Мисима ааттаах дьоппуон суруйааччыларын ахсааннарыгар киирэр. «Исповедь маски» кэнниттэн "Жажда любви" (1950) уонна «Запретные цвета» (1953) тахсаллар. 1959 с. Хадзиката Тацуми «Запретные цвета» ромаҥҥа олоҕуран спектакль туруорар, бу спектакльга буто үҥкүүтэ үөскүүр. Мисима үгүс айымньыта ситиһиилээх буолан суруйааччы сэрии кэннинээҕи дьоппуон литературатын лидера буолар. Мисима 1951 сыл ахсынньытыгар аҕатын уонна «Асахи симбун» хаһыат суруналыыһын көмөтүнэн сири эргийэ айанныыр уонна кэлэр сыл атырдьах ыйыгар биирдэ төннөр.

Эт-сиин уонна өй уларытыыта уонна «Золотой храм» (1952—1957)

Мисима бэйэтэ этэринэн айанныы сылдьан олоҕу саҥаттан көрөр. Бу уларыйыылар айар үлэтигэр күүскэ дьайалла. Дойдутугар төннөн, 1955 сылтан саҕалаан бодибилдиҥынан дьарыктанар. Ону тэҥҥэ дьоппуон классическай литературатын үгэстэрин сэҥээрэн (бастатан туран Огай Мори айар үлэтэ) суруйар ньыматын уларытар. Бу икки өрүтүнэн уларыйыы, ону эбиитин Огай Мори уонна Томас Манн айымньыларын дьайыытын түмүгэр «Золотой храм» (1956) диэн айамньы тахсар. Бу роман, эдэр монах Кинкакудзи храмы умаппытын туһунан остуоруйаҕа олоҕурар. «Золотой храм» роман суруйааччы айар үлэтин чыпчаала уонна дьоппуон литературатыттан Аан Дойду үрдүнэн саамай ааҕыллар айымньы буолар.

Бу сыллар Мисима үлэлэрин барытын үөрүүнү кытта ылыныы кэмэ буолар. «Шум прибоя» романтан (1954) саҕалаан «Долгая весна» (1956) уонна «Пошатнувшаяся добродетель» (1957) романнарга тиийэ хас суруйбут айымньылара барыта бестселлер буолбуттара. Сорох романнарыгар олоҕуран киинэ уһулбуттара. Бу кэмҥэ Мисима дьоппуон литературатын киинэ буолар. Ону тэҥҥэ Мисима элбэх өрүттээх талаанын көрдөрөөрү драматургияҕа көһөр уонна Ноо тыйаатырга анаммыт хас да саҥа спектакль суруйар. Онтон "Бунгакудза" тыйаатырга кыттыһан бэйэтин айымньыларын туруорааччы уонна оонньооччу буолар.

Биллиилээх буолуу уонна «Кёко дьиэтэ» (1958—1964)

1959 с. «Кёко дьиэтэ» диэн роман тахсар. Бу айымньытын икки сыл тухары суруйбута уонна суруйааччы санаабытынан «Золотой храм» ромаҥҥа утары буолуохтаах этэ: «Золотой храм» ромаҥҥа сүрүн тема - киһи ис олоҕун ырытыы, онтон «Кёко дьиэтигэр» сүрүн болҕомто аныгым кэм уратыларыгар ууруллар. Ырытааччылар санаалара икки аҥы арахсыспыттара: Окуно Такэо айымньыны шедевр диэбитэ, онтон Хирано Кэн уонна Это Дзюн «Кёко дьиэтин» букатыннаах таҥнастыы диэбиттэрэ. Ааҕааччылар да Хирано уонна Это санааларын өйөөбүттэрэ. Ол түмүгэр Мисима айар үлэтигэр аан маҥнай күүстээхтик хомойор, бу түгэн айар үлэтигэр улахан дьайыылаах буолбута.

Ол да буоллар айар үлэтэ салгыы ситиһиилээх этэ. Бу кэмҥэ «После банкета» (1960), «Красивая звезда» (1962), «Шёлк и проницательность» (1964) сэһэннэри уонна романнары, «Сэмбэй за десять тысяч иен» (1960), «Патриотизм» (1961), «Меч» (1963) кэпсээннэри, «Розы и пираты» (1958), «Тропические деревья» (1960), «Кото радости» (1963) пьесалары уонна да атын айымньылары суруйар.

Тус олоҕор да улахан уларыйыылар буолаллар. 1958 с. дьоппуон классическай уруһуйун биллиилээх маастарын Сугияма Ясуси кыыһын Сугияма Ёконы ойох ылар. Мисима ойоҕун кытта Эмиэрикэ колониальнай стильинан оҥоһуллубут викторианскай кэмэ санатар саҥа улахан дьиэҕэ көһөр ("Симидзу кэнсэцу" диэн биллэр дьоппуон дьиэ тутар хампаанньата дьиэ барылын оҥорбута уонна дьиэни бэйэтин туппута). Бу кэмҥэ омугумсуктар Мисиманы өлөрүөх буолаллар. Ол иһин Мисима дьиэтин хас да ый иһигэр полиция харабыллыыр. Мисима быраата Хираоки Тиюки этэринэн бу кэмҥэ омугумсуктартан үөскээбит кутталтан сылтаан биллэр суруйааччы кэлин бэйэтэ омугумсук буолар.

1962 с. Мисима үс чаастаах роман суруйарга сананар («Море изобилия»). 1963 с. саҥа этиһии буолар: "Бунгакудза" тыйаатыр «Кото радости» диэн пьеса аһары политикаҕа сыһыаннааҕын иһин пьесаны туруорартан аккаастанарын, онтон сылтаан Мисима уонна 14 бастыҥ оонньооччу тыйаатыртан бараллар. Төһө да бу кэмҥэ омугумсуйуу күүһүрбүтүн иһин, Мисима бу хамсааһыннартан өссө да ыраах этэ.

Мисима бодибилдиҥынан дьарыктана сылдьан эбиитин кэндоонан үлүһүйэр.

Бу кэмҥэ Мисима айымньыларын киэҥник тыйаатырдарга туруораллар уонна кини үлэлэрэ ааҥыл тылыгар тылбаастанан Европаҕа уонна Америкаҕа тарҕаналлар. Мисима айымньылара тарҕаналларыгар Дональд Кин уонна Эдвард Зайденштиккер (биллэр дьоппуон тылын үөрэтээччилэр) улахан оруоллаахтар. Бу кэмтэн саҕалаан Мисима айымньылара Аан Дойду үрдүнэн биллэллэр уонна Арҕааҥҥы ырытааччылартан үрдүк сыанабылы ылаллар.

«Общество щита» уонна «Море изобилия» (1965—1970)

1965 сылтан саҕалаан 1967 сылга диэри «Сааскы хаар» диэн роман хас да аҥыга арахсан сурунаалларга тахсар. Бу айымньы «Море изобилия» диэн үс чаастаах буддизм идеяларыгар анаммыт улахан үлэ бастакы чааһа этэ. Мисима этэринэн кини айар үлэтин сүрүн айымньыта буолуохтаах. Бу сыл «Маркиза де Сад» диэн пьеса тахсар. Олоҕун бүтэһик сылларыгар Мисима хаста да литератураҕа Нобель бириэмийэтын ыларга туруорсар.

Бу сылларга «Патриотизм» (1965) тахсар уонна туруоруллар (Мисима бэйэтэ сүрүн оруолга оонньуур), «Голоса духов героев» (1966) уонна "Несущие кони" диэн «Моря изобилия» иккис чааһа (1967—1968) тахсаллар, ону таһынан араас элбэх айымньылары суруйар. Сүрүн темата - геройдуу өлүү, политика уонна эстетика ситимин көрдөрүү

1966 сыл ахсынньытыгар Мисима «Ронсо» (дьоп. 論争ジャーナル Мөккүһүү) диэн омугумсуктар сурунаалларын сүрүн редакторын кытта билсэр. Мисима уонна бу сурунал омугумсуктарын кытта ыкса ситим үөскүүр, ол түмүгэр байыаннай бөлөх тэрийэргэ санаа үөскүүр. Онуоха бастакы хардыы саллааттар иннилэригэр тыл этии буолбута. «Ронсо» сурунаал кыттааччыларын кытта бөлөх тэрийэн саҕалыыр. Бу кэмҥэ Ямамото Киёкацу диэн бэйэни көмүскээни күүстэрин салайааччытын кытта доҕордоһор. Политикаҕа сыһыаннаах «Күн уонна тимир», «Моё Хагакурэ», «Култуураны көмүскүүргэ» уонна да атын айымньылара тахсаллар.

1968 с. «Храма на рассвете» диэн "Море изобилия" үһүс чааһа бэчээттэнэн саҕалыыр, ону кытта «Мин доҕорум Гитлер» тахсар. Ол сыл сэтинньи 3 күнүгэр  «Ронсо» сурунаал көхтөөх кыттааччыларыттан «Общество щита» диэн омугумсуктар түмсүүлэрэ тэриллэр. 1969 с. Мисима кабуки тыйаатырга анаммыт айымньылары суруйар. Устудьуоннар Токио үнүбүрсүөтүт баһылаабыттарыгар кинилэргэ баран ыраахтааҕы миэстэтин уонна ил тутулун туһунан мөккүһэр; Мисимаҕа утарсааччы Акута Масахико буолбута. Бу сылдьан хас да киинэҕэ уһуллар. «Общества щита» үбүлээһинин кытта ситимнээх мөккүөрдэртэн сылтаан Мисима «Ронсо» сурунаалтан арахсар.

Бэйэҕэ тиийинии

1970 сыл сэтинньи 25 күнүгэр Итигайаҕа баар байыаннай кииҥҥэ дьаарбайа кэлэн баран киин салайааччытын билиэн ылар уонна кини хоһун балконуттан саллааттарга тыл этэр. Бу тылы этиитигэр дойду тутулун уларытарга ыҥырар. Ол эрээри истээччилэр наадыйбатахтарын иһин Мисима бэйэтигэр тиийинэр. Харакири оҥорор, кинини кытта бииргэ сылдьыбыт Морита хаста да төбөтүн быһа сатыыр, ол гынан баран кыайан быспакка кылыһы Когэҕа биэрэр. Когэ Мисима төбөтүн быһар.

Мисима сэтинньи 25 күнүгэр, сарсыарда, Итигайаҕа барыан иннинэ редакторыгар (Кодзима Тикакоҕа) «Падение ангела» диэн «Море изобилия» үс чаастаах романын бүтэһик романын ыытар. Бу айымньы Мисима бүтэһик үлэтэ буолар.

Айымньылара

Мисима айымньыларын ньуучча тылыгар Григорий Чхартишвили тылбаастаабыта.

Романнар уонна сэһэннэр

• Исповедь маски / 仮面の告白 (1949, ньуч. тылбаас 1994)
• Жажда любви / 愛の渇き (1950, ньуч. тылбаас 2000)
• Запретные цвета (Запретные удовольствия) / 禁色 (1954, ньуч. тылбаас 2005)
• Шум прибоя / 潮騒 (1954, ньуч. тылбаас 2004)
• Золотой храм / 金閣寺 (1956, ньуч. тылбаас 1989)
• Дом Кёко / 鏡子の家 (1959)
• После банкета / 宴のあと (1960)
• Красивая звезда / 美しい星 (1962)
• Моряк, которого разлюбило море / 午後の曳航 (1963, ньуч. тылбаас 2011)
• Шёлк и проницательность / 絹と明察 (1964)
• Море изобилия / 豊穣の海 (тетралогия):
  • Весенний снег / 春の雪 (1968, ньуч. тылбаас 2003)
  • Несущие кони / 奔馬 / (1969, ньуч. тылбаас 2004)
  • Храм на рассвете / 暁の寺 (1969, ньуч. тылбаас 2005)
  • Падение ангела / 天人五衰 (1970, ньуч. тылбаас 2006)

Пьесалар

• Её высочество Аои / 葵上 (1955, ньуч. тылбаас 2004)
• Маркиза де Сад / サド侯爵夫人 (1965, ньуч. тылбаас 2000)
• Мой друг Гитлер / わが友ヒットラー (1968, ньуч. тылбаас 2000)
• Ханьданьская подушка
• Надгробие Комати
• Парчовый барабан
• Веер в залог любви
• Кото радости / 喜びの琴事件 (1963)

Кылгас кэпсээннэр

• Патриотизм / 憂国 (1966, ньуч. тылбаас 1993)
• Смерть в середине лета / 真夏の死 (1953, ньуч. тылбаас 2000)
• Газета
• Цветы щавеля
• Море и закат
• Философский дневник маньяка-убийцы, жившего в средние века
• Любовь святого старца из храма Сига

Эсселар

• Солнце и сталь / 太陽と鉄 (1965, ньуч. тылбаас 1999)
• Голоса духов героев / (1966, ньуч. тылбаас 2002)
• В защиту культуры (1968, ньуч. тылбаас 2002)
• Учение Ван Янмина как революционная философия / (1970, ньуч. тылбаас 2002)

Киинэлэр

Айымньыларынан

Сыл	Аата	Уһулааччы
1958	«Пламя» (炎上, «Золотой храм» романына)	Кон Итикава
1964	«Меч» (剣)	Кэндзи Мисуми
1966	«Патриотизм» (憂国)	Юкио Мисима
1972	«Музыка» (音楽)	Ясудзо Масумура
1976	«Золотой храм» (金閣寺)	Ёити Такабаяси
2005	«Весенний снег» (春の雪)	Исао Юкисада

Мисима олоҕун уонна өлүүтүн туһунан уус-уран киинэлэр

Сыл	Аата	Уһулааччы
1985	«Мисима: жизнь в четырёх главах» (Mishima: A Life in Four Chapters)	Пол Шредер
2012	«Мисима: Финальная глава» (11・25自決の日 三島由紀夫と若者たち)	Кодзи Вакамацу

Спектакльлар

Сыл	Тыйаатыр	Аата	Туруорааччы
2011	Московский Новый драматический театр	«Додзёдзи — храм» «Современный театр но» пьесаларынан	Вячеслав Долгачёв

Мисима туһунан кинигэлэр

• Аппиньянези Р. Доклад Юкио Мисимы императору. М., АСТ, 2005. ISBN 5-17-026918-8, 5-9577-1605-7.
• Григорий Чхартишвили. Жизнь и смерть Юкио Мисимы, или Как уничтожить храм. М., Азбука-классика, 2003.

Сигэлэр

• Юкио Мисима «Лаборатория Фантастики» ситим сиргэ