Амбарцумян Виктор Амазаспович
Виктор Амазаспович Амбарцумян (эрм. Վիկտոր Համազասպի Համբարձումյան, 5 [18] балаҕан ыйа 1908, Тифлис — Атырдьах ыйа 12, 1996, Бюракан, Армения) — ССРС уонна Армения астрофизига, астронома, ССРС-ка астрофизика теориятын хайысхатын төрүттээччитэ[1].
| Амбарцумян Виктор Амазаспович | |
|---|---|
 Вардениска турар В. А. Амбарцумян бюста | |
| Төрөөбүтэ |
Амбарцумян Виктор Амазаспович 5 [18] сентября 1908 Тифлис, Арассыыйа импиэрийэтэ |
| Өлбүтэ |
1996, атырдьах ыйа 12 Бюракан, Армения |
| Олорбут сирэ |
 Армения |
| Nationality | эрмээн |
| Эйгэлэрэ | астрономия, астрофизика уонна сыһыаннаах уобаластар |
| Үлэлээбит сирдэрэ | Ленинград университета, Ереван университета |
| Үөрэммит сирэ | Ленинградтааҕы университет |
| Notable students | В.В. Соболев |
| Үлэлэрэ | ССРС астрофизика теориятын хайысхатын төрүттээччитэ |
ССРС Билимнэрин Академиятын академига (1953, 1939 — член-корреспондент). Армения ССР Билимнэрин Академиятын академига (1943) уонна президена (1947—1993), Аан дойдутааҕы астрономнар холбоһуктарын президена (1961—1963).
Сулустар уонна сулус системаларын үөскээһиннэрин уонна эволюцияларын теориятынан биллэр[1]. Амбарцумян үлэлээбит хайысхалара сулустар уонна сулус тумарыктарын физиката, сулус астрономията уонна сулус системаларын хамсааһыннара (динамиката), сулустар уонна галактикалар космогониялара, ону таһынан математикаҕа үлэлэрдээх. Бюраканнааҕы астрофизика обсерваториятын төрүттээччитэ.
Икки төгүллээх Социалистическай үлэ геройа (1968, 1978). Армения национальнай геройа (1994, алтынньы 11). Сталин премиятын икки төгүллээх лауреата (1946, 1950). Армения ССР Ил премиятын лауреата (1988). Россиятааҕы Ил премиятын лауреата (1995). Жюль Жансен премиятын лауреата уо.д.а.
Армения президена С. Саргсян 2009 кини аатынан Аан дойдутааҕы премияны олохтообут. Премияны астрономия уонна астрофизика, ону тэҥэ ити билимнэргэ сыһыаннаах физика уонна математика хайысхаларга үлэлиир гражданствотыттан тутулуга суох учуонайдарга туттарыллар. Премияны 2010 саҕалаан, икки сылга биирдэ туттарыллар. Премия харчыта — 500 тыһыынча $[2].