Сибэтиэй уу

"Сибэтиэй" уу диэн этии уу ыраастыыр кыаҕын билинииттэн үөскээбит.

Православнай таҥара дьиэтэ “сибэтиэй” уу диэни барыга бары туһана сатыыр. Сиппииринэн ымньаан ылан дьону сирэйгэ ыһан таҥараҕа тиксэрэбит, ыраастыыбыт диэн этэллэр.

Тохсунньу 19 күнүгэр космостан эньиэргийэ түһэн ууну сибэтиэй оҥорор диэн этии таһы-быһа сымыйа, ким да кыайан мээрэйдии илик албыннааһына буолар. Бу элбэх дьону албыннааһын эт-сиин эмискэ тымныйан ылыыта киһи өйүгэр-санаатыгар оҥорор дьайыытын таба туһаныыттан үөскээбит.

Эмискэ тымныы ууга түһэн таҕыстахха тымныы уу киһиэхэ туһалаах дьайыыта бэйэтэ биллэр. Аан маҥнай тоҥо түһэн баран ууттан таҕыстаҕына киһи этэ-сиинэ сылыйар, санаата ыраастанар, көнөр. Ыраастаммыт санаалаах киһи элбэх үчүгэйи оҥорор кыаҕын туһаныллар, киһи тугу оҥороро барыта бэйэтин санаатыттан эрэ тутулуктааҕын билинии буолар.

Олус улахан кыахтаах экстрасенс биир эмэ бааҥка ууну структуратын уларытан эмтэнэргэ туһалаах оҥоруон сөп. Хас биирдии православнай таҥара дьиэтин үлэһитэ соннук кыаҕа суоҕуттан “сибэтиэй” ууну туһаныыны албыннааһыҥҥа кубулутар.

“Сибэтиэй” уунан ыраастааһын диэн элбэх дьону православнай таҥара дьиэтэ албыннааһына буолар.

Тымныы дойдуга олохтоохторо тымныыны тулуйар буоллахтарына эрэ олохторо табыллар, олоҕу олорор кыахтаналлар. Сэбиэскэй былаас кэмигэр бэлэм эмкэ, босхо эмтээһиҥҥэ өйөнөн хаалан эти-сиини тымныынан эрчийэри, утумнаахтык дьарыктыы сылдьары бырахтылар. Сылаас дьиэҕэ кыстыыр куорат олохтоохторуттан тымныйан ыалдьан иһээччилэр аһара элбэхтэр.

Билигин ырыынак кэмигэр олох ыараан эмтэнии барыта сыаналанан харчынан ааҕыллар буолбутугар дьон эттэрин-сииннэрин эрчийиинэн, тымныы уунан куттуунан дьарыктаныылара кэҥээн иһэр. Төрөппүттэр оҕолорун кыра эрдэҕиттэн тымныыга сырытыннаран, тымныы уунан куттан дьарыктанарга үөрэттэхтэринэ ыалдьааччылар өссө аҕыйаан бараллар. (1,68).

Олус былыргы кэмнэртэн дьон тымныы уу дьайар күүһүн туһанан эттэрин-сииннэрин эрчийэр буолбуттара. Бу туһалаах эрчиллиини православнай таҥара дьиэтэ ылынан бэйэтин аатынан ыытан туһанар буолбута ыраатта. Тугу барытын маассабай, дьон элбэхтик сылдьар мероприятиеларыгар кубулуттахха дьайыыта улаатарын таҥара дьиэтигэр табан туһаналлар.

2010 сыллаахха Иркутскайга кирдээх ууга киирэн умсаахтыы сылдьаннар элбэх киһи ыалдьыбыттар эбит. Быйыл кыһын Дьокуускайга “сибэтиэй” диэн сымыйанан ааттанар сөтүөлүүр ууну сотору-сотору анализтааһын ыытыллар. Аныгы наука бу анализтааһына уонна сөтүөлүүргэ сөп диэн быһаарыы биэриитэ “сибэтиэй” диэн ааттанар уу сымыйатын бигэргэтэр.

Күүстээх экстрасенстар ууну иитэн, тупсаран биэрэр кыахтаахтара былыр-былыргыттан биллэр. Биир эмэ киһи ууну иитэн, доруобуйаҕа туһалаах оҥорон биэрэр кыахтаах. Перестройка кэмин саҕана Аллан Чумак киэҥник дьарыктана сылдьыбыта. Араас албынньыттар, шарлатаннар алтан кириэһи ууга угары кытта “сибэтиэй” ууга өрүс уута барыта кубулуйар диэн сымыйа этиилэригэр киирэн биэрбэтэххэ табыллар.

Ууну иитэр кыахтаах киһи экстрасенс, санаа күүһүнэн дьайан уу туругун уларытар киһи буолар. Ханнык эрэ православнай таҥара үлэһитэ алтан кириэһи ууга укпутуттан уу “сибэтиэй” ууга хаһан да кубулуйбат. Билигин православнай таҥара дьиэтигэр күүстээх экстрасенстар үлэҕэ киирбэттэр. Православнай таҥара дьиэтэ санаа күүһүн туһанар экстрасенстары колдуннарынан ааттаан, эккирэтэн суох оҥортообута.

Православнай таҥара үөрэҕэ албын үөрэххэ кубулуйбута ыраатта, үлэһиттэри, дьадаҥылары албынныыллара, баайдарга үчүгэй буола сатыыллара аһара улааппытыттан Улуу Өктөөп өрө туруута кыайыытын кэнниттэн букатын туоратыллыбыта. Араас элбэх акаары таҥара үлэһитин туһунан кылгас кэпсээннэр ханнык да оруна суох буолбатахтар.

Былыргы кэмнэргэ, таҥара үөрэҕэ саҥа сайдан истэҕинэ, күүстээх экстрасенстар улахан оруолу ылар эбиттэрин бу “сибэтиэй” уу баара уонна кэлин таҥара үлэһиттэрэ толорор туомнарыгар кубулуйбута биллэрэр. Билигин православнай таҥара үлэһиттэрэ дьоҥҥо ханнык да санаа күүһүнэн дьайыылара суох буола мөлтөөн сылдьаллар. Арай таҥара дьиэтин улахан салайааччылара кыра оҕолору күүһүлүүллэрэ биллэн улахан айдааннары тардаллара дьоҥҥо православнай таҥара үөрэҕэ чахчы куһаҕанын биллэрэр. (2,3).

Ыраахтааҕы былааһа эстиитин саҕана бу баай дьон таҥаралара атыттары, үлэһиттэри барыларын албынныыра Улуу Өктөөп өрө туруутун кэнниттэн биллибитэ уонна үлэһиттэр, саллааттар абааһы көрүүлэриттэн эстибитэ, туоратыллыбыта. Дьоҥҥо туһата суох буолбут православнай таҥара дьиэтэ билигин урукку ыраахтааҕы саҕанааҕы баһылыыр былааһын үөскэтээри сири, баайы-малы былдьаһа сатыырын дьон сөбүлээбэттэр. (3,6).

Санаа күүһүн дьайыытыттан уу бэйэтин структуратын уларытарын дьон эмтэнэллэригэр туһаналлар. Тоҥон баран ирбит уу структурата уларыйан “сибэтиэй” ууга тэҥнэһэрин сахалар муус уутун иһэллэриттэн биллэр. Урукку кэмҥэ ыаллар бары сайыннары мууһу умуһахха хаһаанан баран ириэрэн иһэр эрдэхтэринэ олус уһун үйэлээх омуктарга киирсэр эбиттэр. (1,32).

Сайыҥҥы кэмҥэ күөл, өрүс ууларын иһиккэ кутан уурдахха сотору кэминэн сытыйан, көҕөрөн тахсаллар. Ардах уута сытыйбат. Ханнык да туустара, буккаастара суоҕунан ардах уута өр кэмҥэ сытыйбат.

Сибэтиэй уунан дьону албыннаабакка эрэ тымныы уунан куттуу, тымныы ууга киирии киһини тулуурдаах оҥорорун уонна куһаҕан санааларыттан ыраастанарын таба өйдөөн хас күн аайы дьиэҕэ дьарыктаныы туһата улахан буолар.

Атын дьоҥҥо көрдөрө сатаабакка, киһиргээбэккэ эрэ киһи бэйэтэ тулуурдаах буолууга тымныы уунан сарсыарда аайы куттан үөрэниэн сөп. Тыа сирин олохтоохторо сарсыарда тураат да чараас таҥастаах таһырдьа сүүрэн тахсаллара тымныынан эрчиллиини киһи бэйэтэ да билбэккэ эрэ оҥоро сылдьарын үөскэтэр.

Элбэх дьон маассабай мунньустууларын тэрийии православнай, мусульманскай таҥаралар элбэхтик туттар ньымалара. Өлбүттээхтэр күннэрэ диэн өлбүт дьону ахтыы биир күнүн үөскэтиилэрэ уонна сылга биирдэ тымныы ууга киирэн умсаахтаан тахсыы диэн өй-санаа үөрэҕэр сөп түбэспэт. Биир эмэ дьайыыны оҥоруу киһи этигэр-сиинигэр туох да туһаны оҥорбот, хата төттөрү буолан тахсыан, ыалдьан хаалыан сөп.

Биирдэ эмэ оҥоруу уонна куруук оҥоро сылдьар буолуу киһи өйүгэр-санаатыгар дьайыылара тус-туспаларын арааран билбэттэриттэн итинник хомуурдары оҥороллор, итэҕэйэр дьону албыҥҥа киллэрэллэр.

Дьону албыннаары, таҥара дьиэтигэр сырытыннараары араас албастары булан туһаныы урукку кэмҥэ олус элбэҕэ. Ол саҕана таҥара дьиэлэригэр элбэх дьону мунньаннар иһиттэн биир ньуосканан баһан ылан айахтарыгар уган минньигэс амтаннаах таҥара аһа диэнинэн элбэхтик аһаталлара. Бу таҥара аһа диэн ааттаан итэҕэйэр дьоҥҥо кагор арыгыны иһэрдэллэрэ, таҥара дьиэтигэр кэлбиттэригэр манньа курдук туһаналлара.

Кэлин араас ыарыылар тарҕаналлара элбээн дьон айахтарыгар уган биир ньуосканан аһаталларын син хаалларбыттара. Бу быһыы бытааннык да буоллар таҥара дьиэтин олохсуйбут былыргы үгэстэрэ олох көрдөбүлүнэн уларыйалларын биллэрэр.

Урукку хаалыылаах кэмнэргэ хараҥа, үөрэҕэ суох дьону маассабай мунньустууларынан албынныахха сөп эбит буоллаҕына, билигин сибээс, бэчээт, үөрэх сайдыбыт кэмигэр элбэх киһини албыннааһын син-биир биллэн тахсар. Православнай таҥара үөрэҕин албыныгар "айыы үөрэҕэ" эмиэ киирэн сылдьар. Ол курдук киһи куһаҕан санаатын "аньыы" диэн сахаларга суох тылынан ааттаан нууччалар "грех" диэн тылларын үтүктэр. Өй-санаа, таҥара үөрэхтэрэ сыыһаларын көннөрдөхтөрүнэ эрэ салгыы сайдар, үөрэхтэммит дьон итэҕэлин ылар кыахтаныахтара.

Өйү-санааны мунньуллубут араас куһаҕан санаалартан ыраастыырга тымныы уу туһата улахан. Эмискэ тымныйыыттан эт-сиин бүүрэ тартаҕына араас санаалар барылара көтөллөр, ол иһин өй-санаа ыраастанар. Сахалар таҥараларын үөрэҕэ өйү-санааны ыраастыырга көмө быһыытынан бу быһаарыыны туһанар.

Уу киһи санаатын иҥэринэн иһэр кыаҕа улахан. Үчүгэй да, куһаҕан да санаалар ууга иҥэн мунньуллаллар. Ууну туттууга, иһиигэ улахан сэрэхтээх буолуу эрэйиллэр. Сахалар үөрэхтэринэн иһэр уу диэн анаан бэлэмнэниллибит, ханнык да эбии туустара суох муус уутун эрэ иһии доруобуйаҕа туһалаах.

Уу киһи этин-сиинин биир тутаах чааһа уонна ыраастыыр аналлаах. Киһи этигэр-сиинигэр араас кирдэр, туустар аһылыгы кытта киирсэн иһэллэр. Муус уутун истэххэ киһиттэн тахсыытыгар эти-сиини ыраастыыра күүһүрэриттэн туһата улаатар. Муус уута бэйэтэ “сибэтиэй” ууга тэҥнэһэр.

Православнай таҥара дьиэтэ туһанар “сибэтиэй” уу диэн албыныгар аныгы, үөрэхтээх дьон киирэн биэрбэттэр.

Туһаныллыбыт литература

1. Каженкин И.И. Аһылык уратылара. – Дьокуускай: РИМЦ, 2007. – 84 с.

2. “Якутск вечерний” хаһыат. 14.07.2017.

3. “Кыым” хаһыат. 12.10.2017.