Сэтинньи 6
күнэ-дьыла
Сэтинньи 6 диэн Григориан халандаарыгар сыл 310-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 311-c күнэ). Сыл бүтүө 55 күн баар.
Бэлиэ күннэр
уларыт
ХНТ — Сэрии уонна сэбилэниилээх айдаан кэмигэр айылҕаны харыстааһын аан дойдутааҕы күнэ- Дойдулар ардыларынааҕы киһи илиититтэн өлбүт кыыллар кэриэстэбиллэрин күнэ
Таджикистан — Конституция күнэ
Татарстаан (Арассыыйа) — Конституция күнэ
Узбекистан — Култуура үлэһитин күнэ
Финляндия — Швед култууратын күнэ
Швеция — Адольф Густав күнэ. Бу "Хотугу Хахай" уонна "Хаар Хахайа" диэн ааттаммыт, элбэх тылы билэр үөрэхтээх хоруол 20 сыллаах салайыытын кэмигэр Швеция күүскэ сайдыбыта, Европа дойдуларын кытта тэҥ таһымҥа тахсыбыта, норуот сүргэтэ көтөҕүллүбүтэ. Наполеон кинини былыргы улуу полковдецтары кытта тэҥҥэ туруорара
- Нүөрүнгүрү куорат күнэ
Түбэлтэлэр
уларыт- 1612 — Трубецкой уонна Пожарскай кинээстэр Москуба Кириэмилигэр кыайан-хотон киирбиттэр. Москуба саарыстыбатыгар "Дьалхааннаах кэм" ,сүнньүнэн, түмүктэммит.
- 1632 — Швеция хоруола Густав II Адольф («Хотугу Хахай») ньиэмэстэри кытта кыргыһыыга өлөрдүү бааһырбыт.
- 1736 — Михаил Ломоносов Марбург үнүбүрсүөтүгэр үөрэххэ киирбит.
- 1772 — Арассыыйа уонна Осмаан импиэрийэлэрин флоттара Патрас аттынааҕы кыргыһыылара саҕаламмыт.
- 1813 — Чильпансинг кэнгириэһигэр аҕабыыт Хосе Мария Морелос Миэксикэни Испанияттан тутулуга суоҕунан биллэрбит.
- 1860 — Авраам Линкольн АХШ бэрэсидьиэнинэн талыллыбыт. Кини кэмигэр АХШ-ка гражданскай сэрии буолбута. Линкольн АХШ-ка кулуттааһын суох буоларын туһугар үлэлээбитин иһин кинини "Улуу босхолооччу" диэн ааттыыллар. Кулуттааһын диэки буолбут конфедераттар үгүстэрэ хотторбуттарын кэнниттэн кинини саба түһэн өлөрбүттэрэ.
- 1936 — Испанияҕа гражданскай сэрии биир сүрүн түбэлтэтэ — Мадрид иһин кыргыһыы саҕаламмыт. Бу сырыыга республиканецтар куораты ситиһиилээхтик көмүскээбиттэрэ.
- 1943 — Генерал Николай Ватутин салайааччылаах 1-кы Украинскай фронт Украина киин куоратын Киеви ниэмэстэртэн босхолообут.
- 1975 — Нүөрүҥгүрү куорат буолбут. Ньируунгра эбэҥкилииттэн "Дьарҕаалаах үрэх" диэн. 1952 сыллаахха Нүөрүнгүрүүтээҕи геологическэй чинчийэр партия тэриллэн Нүөрүнгүрү үрэх үрдүгэр бастакы геологтар балааккалара турбут. 1963 сыл балаҕан ыйыгар "Модун" дьапталҕа илин учаастагар бастакы арыйыы саҕаламмыт, ол кэннэ 1967 сыл бүтүүтэ эскэбээтэринэн бастакы чох хостоммут. Онтон БАМ хоту салаатын тутан саҕалаабыттар (Тында – Беркакит хайысхата) уонна Саха сирин соҕурууҥҥу производственнай холбоһугун тэрээһинэ саҕаламмыт.
- 1991 — РСФСР бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин ыйааҕынан хомуньуус баартыйатын үлэтэ тохтотуллубут. Балтараа сылынан 1993 сыллаахха хомуньуус баартыйата сөргүтүллүбүтэ, аата КПРФ диэн буолбута.
- 2008 — Саха тыйаатырыгар Польшаттан төрүттээх икки уһулуччулаах учуонайга Эдуард Пекарскайга уонна Вацлав Серошевскайга аналлаах үөрүүлээх мунньах буолбут.
Төрөөбүттэр
уларыт- 1494 — Үтүөкэн Сулейман — Осмаан Импиэрийэтин онус султаана (1520—1566), кини салайар кэмигэр Осмаан Импиэрийэтэ сайдыы муҥутуур чыпчаалыгар тахсыбыта.
- 1924 — Михаил Сотников (1984 өлб.), судьуйа, сэрии кыттыылааҕа, РСФСР үтүөлээх юриһа, Албан аат уордьанын III истиэпэнин кавалера, Мэҥэ Хаҥалас оройуонун Ытык киһитэ.
- 1924 — Михаил Тролуков (2008 өлб.), рационализатор, сэрии кыттыылааҕа, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Аҕа дойду сэриитин уордьанын I истиэпэнин, УУс-Алдан улууһун Ытык киһитэ.
- 1936 — Михаил Алексеев - Дапсы — биллиилээх саха лингибииһэ, тыл билимин хандьыдаата, араадьыйаҕа "Биһирэм тыл" биэрии ааптара.
- 1949 — Виктор Губарев — бэлиитик уонна баартыйа диэйэтэлэ, РФКП Саха сиринээҕи кэмитиэтин салайааччыта, 1995-2008 сыллардаахха Госдума дьокутаатын көмөлөһөөччүтэ, Ил Түмэн IV, V, VI ыҥырыыларын дьокутаата.
- 1950 — Василий Васильев - Харысхал (2021 өлб.) — саха народнай суруйааччыта, драматург, прозаик.
- 1959 — Валерий Васильев — этнограф, саха мифологиятын, итэҕэлин (ойууннааһыны) чинчийэр учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
- 1968 — Раиса Кузьмина — эбээн тылын чинчийэр учуонай, филология билимин хандьыдаата.
- 1982 — Айталина Кузьмина — олоҥхону чинчийэр саха учуонайа, филология билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр
уларыт- 2010 — Мария Гаврилова — ирбэт тоҥу уонна килиимэти чинчийбит учуонай, география билимин дуоктара, СӨ Наукаларын акадьыамыйатын акадьыамыга. Саха сирин 1920-с сыллардааҕы ил уонна түмэт диэйэтэлин, эрипириэссийэлэммит Кузьма Гаврилов кыыһа.