1853
| Сыллар |
|---|
| 1849 1850 1851 1852 — 1853 — 1854 1855 1856 1857 |
| Уоннуу сыллар |
| 1820-с 1830-с 1840-с — 1850-с — 1860-с 1870-с 1880-с |
| Үйэлэр |
| XVIII үйэ — XIX үйэ — XX үйэ |
1853 сыл.
Туох буолбута
уларытКүнэ-ыйа чопчулана илик эбэтэр биллибэт
уларыт- Дионисий Хитров "Саха тылын кылгас грамматикатын" (Краткая грамматика якутского языка) суруйбут.
Тохсунньу
уларыт- Тохсунньу 19 — Джузеппе Верди «Трубадур» операта аан бастаан Римҥэ турбут.
Кулун тутар
уларыт- Кулун тутар 12 күнүгэр Саха уобалаһын ис дьыалаҕа управлениетын мэдиссиинэҕэ отделениетын бэтэринээр бырааһынан Гольман Вольдемар Густавович анаммыт — Саха сиригэр үлэлээбит бастакы үөрэхтээх бэтэринээр. Дерпт университетын бэтэринээрийэ факультетын бүтэрбит.
- Кулун тутар 14 — Тифлис куоракка бастакы «Чэркиэс тылын букубаара» тахсыбыт.
Муус устар
уларыт- Муус устар 18 — Азияҕа бастакы тимир суол үлэҕэ киирбит (Бомбей—Тхана, 36 км).
От ыйа
уларыт- От ыйын 2 — нуучча армията туурактар баһылаан олорор Молдавияларыгар саба түһэр. Кырыым сэриитэ саҕаланыыта.
Алтынньы
уларыт- Алтынньы 4 — Нуучча адмирала Геннадий Невельскай Сахалиҥҥа Арассыыйа былааҕын көтөхпүт.
Төрөөбүттэр
уларыт- Кулун тутар 30 — Винсент ван Гог, Недерланд уруhуйдьута
- Оросин Константин Григорьевич (1853 - 1903), олоҥхоһут.
Өлбүттэр
уларыт- Атырдьах ыйын 28 — Москубаҕа Фридрих Йозеф Гааз (ниэм. Friedrich Joseph Laurentius Haass, 1780 төр.), Арассыыйаҕа Фёдор Петрович Гааз диэн аатынан биллибит филантроп быраас, Германияттан Москубаҕа көһөн олорбута, үлэлээбитэ, дьадаҥылары босхо эмтиирин, тиийиммэттэргэ көмөлөһөр амарах санаатын иһин "сибэтиэй дуоктар" диэн ааттаммыт киһи.