Муус устар 23
күнэ-дьыла
Муус устар 23 диэн Григориан халандаарыгар сыл 113-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 114-c күнэ). Сыл бүтүө 252 күн баар.
Бэлиэ күннэр Уларыт
ЮНЕСКО — Аан дойдутааҕы кинигэ уонна ааптар быраабын күнэ
ХНТ — ХНТ-га ааҥыл тыла- ХНТ — ХНТ-на испаан тыла
Германия — Ньиэмэс пиибэтин күнэ
Испания — Сан-Хорхе (Сибэтиэй Георгий күнэ)
Канаада — Кинигэ күнэ
Кастилия уонна Леон (Испания) — Кастилья уонна Леон күнэ
Кытай — Байҕал сэбилэниилээх күүстэрин күнэ
Турция — Дойду тутулуга суох буолуутун уонна Туурсуйа оҕолорун күнэ
Түбэлтэлэр Уларыт
- 599 — Калакмул хоруола (майя омук) Уне Чан билиҥҥи Миэксикэ соҕуруу өттүгэр сытар Паленке куорат-судаарыстыбаны баһылаан олорбут Йол Ик'нали диэн дьахтар ыраахтааҕыны кыайбыт, куораты халаабыт.
- 1014 — Клонтарф аттынааҕы кыргыһыыга ирландецтар дойдуга саба түспүт викиннэри кыайбыттар, ол эрээри хоруоллара Брайан Бору кыргыһыыга өлбүт.
- 1343 — Эстонияҕа христианствоны уонна туораттан баһылаабыт тевтоннары утары өрө туруу буолбут.
- 1605 — Борис Годунов уола, ийэтинэн Малюта Скуратов сиэнэ 16 саастаах Фёдор Годунов нуучча ыраахтааҕыта буолбут. Сайын бэс ыйын саҥатыгар Лжедмитрий диэкки буолааччылар кинини ийэтин кытта тутан хаайбыттара, ыраахтааҕыттан уураппыттара, онтон өлөрбүттэрэ, иккиэннэрин өлүктэрин Москуба олохтоохторугар көрдөрө уурбуттара.
- 1815 — сербтэр Осмаан импиэрийэтин утары иккис өрө туруулара саҕаламмыт.
- 1836 — сыллаахха А. С. Пушкин тэрийбит «Современник» сурунаалын бастакы нүөмэрэ тахсыбыт.
- 1920 — Анкарааҕа Туурсуйа Улуу Түмэнэ (Türkiye Büyük Millet Meclisi) олохтоммут. Түмэн Мехмед VI султаан бырабыыталыстыбатын буруйдаабыт уонна быстах кэм конституциятын ылынар туһунан быһаарбыт.
- 1928 — Саха суругун-бичигин Кэмитиэтэ ЯЦИК Президиумун иһинэн тэриллибит. Былатыан Ойуунускай бэрэстээтэлинэн анаммыт, чилиэннэринэн Исидор Барахов, Алексей Иванов — Күндэ, Семен Донской-2, уонна Кузьма Гаврилов буолбуттар. Хамыыһыйа (кэмитиэт) атын түүр алпабыыттарын кытта дьүөрэлэһиини ситиһиэхтээх, орфографияны быһаарыахтаах уонна биэс сыллаах саҥа сурукка-бичиккэ киирии бырагырааматын оҥоруохтаах эбит.
- 1931 — Саха АССР Совнаркома "Өлүөнэттэн Бүлүүгэ диэри суол тутарга" диэн уураах ылбыта. 1936 сыллаахха Дьокуускайтан Бүлүү куоратыгар диэри аан бастакы массыынаннан тургутар айан буолбута биллэр.
- 1932 — ВКП(б) Киин кэмитиэтэ сэбиэскэй суруйааччылары түмэр сойуус тэриллэрин туһунан уураах таһаарбыт[1].
- 1941 — Аан дойду иккис сэриитэ: Греция бырабыыталыстыбата уонна хоруол Георг II ньиэмэс сэриилэрэ киириэхтэрин иннинэ Афина куораттан эвакуацияламмытар.
- 1991 — Михаил Горбачев уонна тоҕус Сойуус өрөспүүбүлүкэтин салайааччылара сайабылыанньа оҥорбуттар: Сойуус саҥа сөбүлэҥин 9 Сойуус өрөспүүбүлүкэтэ уонна ССРС бэрэсидьиэнэ илии баттыахтаах (аатырбыт формула: 9+1). Ол аата Арассыыйа өрөспүүбүлүкэлэрэ (урукку РСФСР автономиялара) бу ылыныллыахтаах сөбүлэҥҥэ кыттыгаһа суох курдук буолбуттара. Михаил Николаев Борис Ельцинныын, Татарстан уонна Башкортостан бэрэсидьиэннэрин кытта кэпсэтэн Москубаҕа көрсөргө болдьоспута, бу көрсүһүү ыам ыйын 7 күнүгэр буолбута.
- 1992 — Чурапчыга Бахсы нэһилиэгэ сөргүтүллүбүт. Улуус хоту өттүгэр сытар, Уус-Алданы кытта быысаһар. Бу нэһилиэктэн 4 биллиилээх дыраама артыыһа төрүттээх, онтон иккитэ - норуодунай сыбаанньалаах.
- 1995 — ЮНЕСКО Аан дойдутааҕы кинигэ уонна ааптар быраабын күнүн олохтообут.
- 2005 — YouTube бастакы видеотун сиэрбиһи оҥорооччулартан биирдэстэрэ Джавед Карим укпут («Мин зоопаркаҕа» диэн ааттааҕа).
Төрөөбүттэр Уларыт
- 1960 — Матрёна Христофорова-Сидельникова — П. А. Ойуунускай аатынан Саха тыйаатырын артыыһа.
- 1977 — Чурапчы улууһун Алаҕар нэһилиэгэр Александр Дьячковскай — Ырыа Саарын, ырыаһыт, Олоҥхо тыйаатырын артыыһа.
Өлбүттэр Уларыт
- 1616 — Вильям Шекспир — Англия аатырбыт суруйааччыта.
- 2007 — Арассыыйа бастакы бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин.
- 1997 — Кириэс Халдьаайыттан төрүттээх балет артыыһа Лаврентий Мөкүрдээнэп өлбүт.
- 1999 — туруу үлэһит, Үлэ Кыһыл знамята уордьаны 1957 сыллаахха холкуоска бэрэссэдээтэллии сылдьан ылбыт, Байаҕантай улууһун Эһэ нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Ефимов.
- ↑ Материалы первой всеякутской конференции советских писателей: (2-11 декабря 1934 года) / Н. Е. Мординов. — Якутск: Якутское государственное издательство, 1936. — 161 с. — 4200 экз.