1957 сыл

1957 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 4 — ССРС Минцветметын коллегията «О промышленном освоении вилюйских алмазных месторождений» диэн ааттаах уураах таһаарбыт.
• Тохсунньу 18 — Дьокуускайга Геология института тэриллибит. Билигин — Алмаас уонна күндү металлар геологияларын института.
• Тохсунньу 22 — Израиль Синаай тумул арыыттан тахсыбыт.
• Тохсунньу 25 — Ииндийэ мөккүөрдээх Кашмир эрэгийиэнин бэйэтин састаабыгар штат быһыытынан киллэрбит. Үксүн мусульманнар олорор сирдэрин Кашмир туһугар Ииндийэ уонна Пакистан 1947—1949 уонна 1965 сыллардаахха иккитэ сэриилэспиттэрэ.

Олунньу

• Олунньу 16 — ССРС-ка «За спасение утопающих» мэтээл олохтоммут.

Кулун тутар

• Кулун тутар 6 — Гана Сахаараттан соҕуруу сытар Африка сирдэригэр Британияттан тутулуга суох бастакы дойду буолбут.
• Кулун тутар 25 — Анна Мандарова — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара.

Муус устар

• Муус устар 8 — Саха Сиринээҕи территориальнай геология управлениета тэриллибит.
• Муус устар 10 — ССРС Наукатын Академиятын Сибиирдээҕи филиалын Геология институута олохтоммут. 2000 с. атырдьах ыйыттан — Алмаас уонна күндү тимирдэр институуттара (НА Сибиирдээҕи салаатыгар киирэр).
• Муус устар 11 — Сингапур бэйэтэ бэйэтин салайынарын Британия билиммит.
• Муус устар 15 — 1939 сыллаахха Дьокуускай хаайыытыгар, доппуруос биир да түгэнигэр бэйэтин буруйдааҕынан билиммэккэ, кими да буруйга уган биэрбэккэ, кырбанан уонна аччыктаан 56 сааһыгар өлбүт судаарыстыбаннай диэйэтэл Илья Прядезников толору реабилитацияламмыт.

• Муус устар 26 — Саха АССР Булуҥ оройуонун киинэ Күһүртэн Тиксиигэ көһөрүллүбүт.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 3 — Көскө олорбут карачаай омуктары дойдуларыгар төннөрбүттэр.
• Ыам ыйын 3 — ССРС-ка холкуостары сопхуостарга көһөрөр туһунан уураах тахсыбыт.
• Ыам ыйын 10 — ССРС-ка саҥа сокуонунан совнархозтар олоххо киирбиттэр, уларытыы соруга — дойду хаһаайыстыбатын салайыы аһара кииннэниитин суох гыныы этэ (децентрализация).
• Ыам ыйын 18 — ССРС Миниистирдэрин сэбиэтин уурааҕынан ССРС Наукатын академиятын Сибиирдээҕи салаата төрүттэммит. Бастакы бэрэстээтэлинэн математик Михаил Лаврентьев буолбут.

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 6 — Серафим Потапов реабилитацияламмыта — Саха устуоруктарыттан биир бастакылара, кыраайы үөрэтээччи, дьоҕурдаах суруналыыс быһыытынан биллибит киһи, судаарыстыба диэйэтэлэ. Үөһээ Бүлүүгэ прогрессивнай өйдөөҕүнэн биллибит Баай Батаакап оҕолоруттан биирдэстэрэ, 1938 сыллаахха хаайыллыбыта, 1941 сыллаахха Халымаҕа лааҕырга сүтаан өлбүтүн туһунан сурах кэлбитэ.

От ыйа

• От ыйын 23 — Саха сиригэр сэбиэскэй былааһы олохтоспут Иван Строд буруйа суоҕунан реабилитацияламмыт. 1937 сыл атырдьах ыйын 19 күнүгэр сууттаабыттара, терроризмҥа күтүрээбиттэрэ уонна ол күн ытан өлөрбүттэрэ.
• От ыйын 28 — Москубаҕа VI Дойдулар ыккардыларынааҕы ыччат уонна устудьуоннар фестиваллара саҕаламмыт. Манна 131 дойдуттан 34 тыһыынча киһи кэлбит. Фестиваль сабыллыытыгар толоруллубут "Подмосковные вечера" диэн ырыа Сэбиэскэй Сойуус аан дойдуга киэҥник биллибитэ.
• От ыйын 29 — Атом энергиятыгар аан дойдутааҕы ааҕыныстыба (МАГАТЭ) тэриллибит.

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 14 — ХНТ Венгрияҕа сэбиэскэй сэриилэр киириилэрин сөбө суоҕунан аахпыт.
• Балаҕан ыйын 22 — Гаити бэрэсидьиэнинэн Франсуа Дювалье талыллыбыт. Кини хааннаах диктатураны олохтоон 1971 сыллаахха өлүөр дылы дойдуну баһылаабыта.

Алтынньы

• Алтынньы 3 — Саха АССР-ы Ленин уордьанынан наҕараадалыыр туһунан ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Бүрүсүүдьүмүн ыйааҕа тахсыбыт.
• Алтынньы 4 — Байконур полигонуттан Сир бастакы искусственнай аргыһа «Спутник-1» ыытыллыбыт. Космос эрата саҕаламмыт.

Ахсынньы

• Ахсынньы 5 — СССР-ка «Ленин» диэн ааттаах аан дойдуга бастакы атомнай ледокол үлэҕэ киирбит.
• Ахсынньы 17 — Москубаҕа Саха сирэ Арассыыйаҕа холбоспутун 325 сылыгар анаммыт Саха литэрэтиирэтин уонна ускуустубатын декаадата бүппүт. Большой тыйаатырга Декааданы түмүктүүр улахан үөрүүлээх кэнсиэр буолбут, саалаҕа дойду үрдүкү салайааччылара Никита Хрущев, Анастас Микоян, Леонид Брежнев бааллар эбит.

Төрөөбүттэр

• Тохсунньу 2 — Илья Михальчук — 1998-2007 сылларга Дьокуускай куоратын баһылыга, 2008-2012 сылларга Архангельскай уобалас губернатора.

• Олунньу 20 — Михайлов Александр Михайлович — боксаҕа омуктар ыккардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, Приморскай кыраай икки төгүллээх, Саха АССР үс төгүллээх, РСФСР, ССРУ чемпиона,
• Кулун тутар 21 — Иннокентьев Иван Иванович — суруйааччы, драматург, суруналыыс
• Кулун тутар 25 — Мандарова Анна Васильевна — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара.

• Муус устар 24 — Александр Федоров — ирбэт тоҥу чинчийэр аан дойдуга билиниллэр Арассыыйа учуонайа, Ирбэт тоҥу чинчийэр институт солбуйааччы дириэктэрэ, география билимин дуоктара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимин үтүөлээх диэйэтэлэ.

• Ыам ыйын 16 — Магадаан Ягодное бөһүөлэгэр Юрий Шевчук төрөөбүт, ырыаһыт, музыкант, бэйиэт, композитор уонна продюсер, DDT бөлөх салайааччыта. Аҕата хаһаахтартан төрүттээх (эһэтин ыраахтааҕыга сулууспалаабыт диэн 1937 сыллаахха ытан өлөрбүттэр), ийэтэ татаар (репрессияламмыт мулла сиэнэ).

• От ыйын 6 — Саввинов Анатолий Иванович — история билимин кандидата.

• От ыйын 10 — Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун Төҥүлү сэлиэнньэтигэр Виктор Игнатьев — мэдиссиинэ билимин дуоктара, профессор, үрдүкү категориялаах хирург, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх бырааһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын туйгуна.

• Атырдьах ыйын 6 — Кычкина-Борисова Альбина Михайловна, Арассыыйа үтүөлээх Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуот артистката.
• Балаҕан ыйын 11 — Шапошникова Аита Ефимовна, тылбаасчыт, критик. 1995 сылтан Арассыыйа суруйааччыларын холбоһуктарын чилиэнэ.
• Балаҕан ыйын 15 — Слепцов Платон Алексеевич - историческай билим кандидата,
• Алтынньы 9 — Гоголев Василий Николаевич — саха биллиилээх тустууга, ССРС спордун үтүөлээх маастара
• Алтынньы 18 — Никифоров Владимир Маевич — филология билимин кандидата.
• Алтынньы 21 — Чигирёв Сергей Валентинович, АГИКИ опера студиятын уус-уран салайааччыта,
• Сэтинньи 3 — Герасимов Кирилл Афанасьевич — саха композитора, педагог, дирижер.
• Ахсынньы 6 — Михаил Евдокимов — эстраада артыыһа, юморист, киинэ артыыһа, РФ үтүөлээх артыыһа (1994), 2004 муус устарыттан 2005 сыл атырдьах ыйыгар дылы Алтаай кыраайын губернатора.

• Ахсынньы 16 — Докалова Надежда Петровна (1957 - 2010), хотугу норуоттар ырыаларын айааччы уонна ырыаһыт.

Өлбүттэр

• Тохсунньу 4 — Винокуров Илья Егорович (01.01.1896—04.01.1957) — Саха Сирин уһулуччулаах салайааччыта.
• Тохсунньу 4 — Шуб Теодор Абрамович — филолог чинчийээччи
• Тохсунньу 17 — Винокуров Захар Порфирьевич (12.03.1922 — 17.01.1957) — сахалартан биир бастакы композитор
• Муус устар 20 — Алексеев Егор Николаевич — аатырбыт саха муосчута, ССРС худуоһунньуктарын Сойууһун чилиэнэ.
• Алтынньы 4 — Местников Тарас Павлович (22.02.1904—04.10.1957) — саха норуодунай артыыһа.
• Алтынньы 6 — Михаил Тимофеев-Терешкин (05.12.1883—06.10.1957) — саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, поэт, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ (1944), экономист, этнограф.
• Алтынньы 20 — Пётр Староватов — кыраайы үөрэтээччи, учуутал, Үлэ Дьоруойа, Саха сиригэр алмаас хостонуон сөбүн аан бастаан туруорсубут киһи.