От ыйын 6

От ыйын 6 диэн Григориан халандаарыгар сыл 187-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 188-c күнэ). Сыл бүтүө 178 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Аан дойдуга Уураһыы күнэ. Улуу Британияҕа бастаан бэлиэтэнэр эбит. Сүүрбэччэ сыллааҕыта ХНТ өйөөн аан дойдуга барытыгар бэлиэтэнэр буолбут.
• ХНТ ХНТ — Зооноз ыарыылар аан дойдутааҕы күннэрэ (ааҥл. World Zoonoses Day). Зоонозтар диэн кыылтан-сүөлтэн киһи сыстар ыарыылара. Сорох ыарыылар зооноз курдук саҕаланаллар, кэлин киһи ыарыыта буолаллар (холобур, ВИЧ), сорохтор субу-субу көбөн тахсар эпидемия төрүтэ буолаллар (Эбола), сорохтор олоххо-дьаһахха куруук көстөллөр (сальмонеллез).

• Дания Дания — Фредерисия аттынааҕы кыргыһыы (1849);
• Казахстаан Казахстаан — Киин куорат күнэ (Нур-Султан);
• Каймаан арыылара Каймаан арыылара — Конституция күнэ
• Комордар Комордар — Тутулуга суох буолуу күнэ (Францияттан 1975 с.)
• Литва Литва — Миндовг хоруоналаммыт күнэ (Судаарыстыба күнэ) (1253);
• Малави Малави — Тутулуга суох буолуу күнэ (Британияттан, 1964);
• Перу Перу — Учуутал күнэ
• Финляндия Финляндия — Эйно Лейно күнэ (Сайын уонна Хоһоон күнэ) (1878);
• Чехия Чехия — Ян Гус күнэ (1415);

• Испания Испания — Сан-Фермин бэстибээлэ саҕаланар (от ыйын 14 диэри). Наварраҕа Памплона куорака буолар, Эрнест Хэмингуэй биир айымньытыгар ахтыбыт бэстибээлэ, онтон сылтаан аан дойду барыта билбитэ, сылын ахсын мөлүйүөнтэн тахса киһи кыттар.
• Иван Купала түүнэ (дьиҥэр былыр бэс ыйын 20-21 күннэрин ыккардынааҕы сылга саамай кылгас түүн бэлиэтэнэрэ, кэлин Юлиан халандаарын итэҕэһиттэн сылтаан көһөн-көһөн бу түүн бэлиэтэнэр буолбут).

Түбэлтэлэр

• Б.э.и. 371 сыл — Левктра аттынааҕы кыргыһыы: Фива куорат олохтоохторо Спартаны аан бастаан кыайбыттар. Спарта хаһан да хотторботун туһунан үһүйээн суох буолбута.
• 640 — Гелиополис аттынааҕы кыргыһыы: Араабтар Эгиипэккэ Византия сэриитин үлтүрүппүттэр.
• 1415 — чиэх протестаннарын салайааччыта Ян Гус уматыллыбыт.
• 1535 — таҥнарыыга күтүрэнэн Англия гуманиһа, лорд-канцлера Томас Мор өлөрүллүбүт, кэлин католик таҥаратын дьиэтэ кинини сибэтиэйдэр ахсааннарыгар киллэрбитэ.
• 1658 — Алексей Михайлович ыраахтааҕы чаҕардара патриарх Никон ыыппыт киһитин кырбаабыттар, ыраахтааҕы уонна патриарх атырдьах салаатыныы арахсыбыттар. Никон патриарх Нуучча православнай сыаркабын туомнарын уларыппыта, онтон сылтаан билигин да оһо илик "Раскол" (хайдыһыы) үөскээбитэ. Бу түбэлтэ кэнниттэн Никон "патриарх буолан бүтэбин" диэн ааттаан бэйэтэ туттарбыт манастыырыгар көһөн хаалбыт. Ол эрээри, саҥа патриарх аҕыс сыл буолан баран биирдэ, 1666 сыллаахха талыллыбыта. Дьиҥэр, ыраахтааҕы уонна патриарх арахсыыларын төрүөтэ былааһы былдьаһыы этэ.
• 1661 — Иркутскай куората олохтоммут.
• 1785 — АХШ валютатынан дуоллар биллэриллибит. Бу иннинэ Америкаҕа үксүн Испания песотын туһана сылдьыбыттар.
• 1885 — Франция учуонайа Луи Пастер ииригирии (бешенство) утары быһыыны бастакытын ситиһиилээхтик киһиэхэ туһаммыт. 9 саастаах Жозеф Мейстер диэн уол ыалдьыбыт ыт ытырбытын кэннэ быыһаммыт.
• 1918 — ЧК Германия посуолун Вильгельм фон Мирбаҕы өлөрбүтүн кэннэ Арассыыйаҕа хаҥас эсердэр өрө турбуттар.
• 1918 — Бүлүү куоратыгар Жирков С. Н. бэрэстээтэллээх оробуочайдар дьокутааттарын Сэбиэтэ тэриллибитэ. Сэбиэт аҕыс киһилээх кыһыл гвардияны тэриммитэ.
• 1919 — Британия дирижабла Нью-Йорка түспүт, бу Атлантиканы дирижаблылнан аан бастаан туорааһын этэ.
• 1941 — Ньиэмэс аармыйата Смоленскай анныгар 16-с, 19-с уонна 20-с сэбиэскэй аармыйалары төгүрүктүүр кимэн киириитин саҕалаабыт. Бу кыргыһыы күһүҥҥэ диэри буолбута, төһө да төгүрүктээһиҥҥэ түбэһэн урусхалламмыттарын иһин, бу аармыйалар өстөөх Москубаҕа кимэн киириитини бытаардыбыттара.
• 1947 — Калашников автоматы AK-47 оҥорон таһаарыы саҕаламмыт.
• 1964 — Малави Холбоһуктаах Хоруоллуктан тутулуга суоҕун биллэрбит.
• 1975 — Комор арыылара Францияттан тутулуга суох буолбуттар.
• 1982 — суруйааччы Амма Аччыгыйа, архитектордар Иннокентий Слепцов уонна Георгий Гермогенов Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэни ылбыттар.
• 2006 — Ииндийэ уонна Кытай ыккардыларыгар баар Натху Ла дабааны атыыга-эргиэҥҥэ анаан арыйбыттар. Бу дабаан Кытай уонна Ииндийэ байыаннай утарыта турсууларын кэннэ 44 сыл буолан баран аһыллыбыт.

Төрөөбүттэр

• 1796 — Николай I — Арассыыйа ыраахтааҕыта. 30 сыл ыраахтааҕылаабыта. Бу киһи бүрүстүөлгэ олоруута дьалхаантан саҕаламмыта: 1825 сыллаахха декабристар өрө турбуттара, былааһы былдьыы сатаабыттара.
• 1907 — Фрида Кало, Мексика уруhуйдьута.
• 1929 — Марфа Куличкина — саха бэйиэтэ.
• 1935 — Данара Ширина — устуоруйа билимин дуоктара, профессор, СӨ билимин үтүөлээх үлэһитэ.
• 1941 — Николай Павлов — саха живописеһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, Саха хомсомуолун бириэмийэтин лауреата.
• 1953 — Валерий Семенов — көҥүл тустууга, хапсаҕайга спорт маастара, Украина, Саха сирин чөмпүйүөнэ.
• 1957 — Анатолий Саввинов — саха этнографиятын, ол иһигэр дулгааннар уонна хотугу сахалар, Саха сирин таһыгар олорор сахалар олохторун-дьаһахтарын, култуураларын чинчийэр учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.

Өлбүттэр

• 1935 — Иван Мичурин (1855 төр.), биолог учуонай уонна селекционер.
• 2015 — Егор Акимов — ырыаһыт, ырыа айааччы, СӨ култууратын туйгуна.