Сэмэн Руфов
Руфов Семен Титович — Сэмэн Руфов — бэйиэт, тылбаасчыт, саха норуодунай суруйааччыта, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
| Руфов Семен Титович | |
 | |
| Төрөөбүт аата: |
Руфов Семен Титович |
|---|---|
| Төрөөбүт күнэ: | |
| Төрөөбүт сирэ: | |
| Өлбүт күнэ: |
19 кулун тутар 2016 (88 сааһыгар) |
| Өлбүт сирэ: | |
| Дойдута: | |
| Дьарыга: |
бэйиэт, суруйааччы, тылбаасчыт |
| Айымньыларын тыла: | |
Олоҕун олуктара уларыт
- 1927 сыллаахха ахсынньы 5 күнүгэр (сорох дааннайынан ахсынньы 7 күнүгэр) Саха АССР Үөһээ Бүлүү оройуонугар Тамалакааҥҥа төрөөбүтэ.
- 1942 сыллаахха сэттэ кылаастаах оскуоланы бүтэрбит.
Кыра сааһыттан кинигэ ааҕыытыгар ылларбыт, ордук нуучча классиктарын — Пушкины, Лермонтовы — сахалыы тылбаастарын сөбүлээн аахпыт. Атаһа, профессор Николай Тобуроков кэпсииринэн, оннооҕор оттуу сылдьан, хотуурунунан отун охсоругар Пушкин хоһоонун ааҕар эбит: «Мой дядя самых честных правил, Когда не в шутку занемог…». Оскуолаҕа Михаил Лермонтов «Выхожу один я на дорогу» хоһоонун, атын да нуучча поэттарын хоһооннорун курдук, өйдөөн хаалбыт. Ол сыллартан сааһын тухары Лермонтов төрөөбүт сиригэр — Тарханы сэлиэнньэҕэ — бара сылдьыан, поэт уҥуоҕун аттыгар олордуллубут дуб маһы көрүөн ыраламмыт эбит. Бу баҕа санаата Сэмэн Руфов 84 сааһыгар туолбут[1]. Дуб маһы, буурҕа суулларан, поэт уҥуоҕун таһыгар эрбэммит умнаһа эрэ өйдөбүл буолан ууруллубутун көрөн кэлбит.[2]
- 1954 сыллаахха Дьокуускайдааҕы культпросвет оскуола бибилэтиэкэҕэ салаатын кэтэхтэн үөрэнэн бүтэрбит.
- Хас да сыл тыа сирин бибилэтиэкэтигэр сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит.
- 1957—1958 сс. — «Эдэр коммунист» хаһыат литсотруднига.
- 1962 сылтан ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
- 1963 с. А. М. Горькай аатынан Литература институтун үөрэнэн бүтэрбит.
- 1991 сылтан Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
- Кулун тутар 19 күнүгэр 2016 сыллаахха олохтон туораабыта.
Үлэлээбит сирдэрэ: уларыт
- «Хотугу сулус» сурунаал редакциятыгар корреспондент, салаа сэбиэдиссэйэ;
- Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Түмсүүлэрин салалтатын бэрэссээдэтэлин солбуйааччыта;
- «Литератор Якутии» Ассоциация бэрэссэдээтэлэ.
Айар үлэтэ уларыт
Айымньылара 1955 сылтан саҕалаан бэчээттэммиттэр.
Бастакы хоһооннорун кинигэтэ «Кэл, олор, кэпсэтиэх» күн сирин 1959 сыллаахха көрбүт.
Оҕолорго анаан уонча кинигэни суруйбут.
Тылбаасчыт уларыт
Биллиилээх тылбаасчыт — төрөөбүт тылыгар атын омук биллиилээх поэттарын айымньыларын тылбаастаабыта. Тылбаастарын кинигэтэ «Сулустаах халлаан» 1998 сыллаахха бэчээттэммит.
- Уильям Шекспир, 154 сонет
- Шота Руставели, «Витязь в тигровой шкуре» поэма
- Абай Кунанбаев айымньылара
- Константин Иванов, «Нарспи» поэма
Тахсыбыт кинигэлэрэ уларыт
- Кэл, олор, кэпсэтиэх: Хоһооннор. — Дьокуускай:Кинигэ кыһата, 1959. — 56 с.
- Садись, поговорим: Стихи. — М.: Современник, 1977.
- Лирические строфы: Стихи. — Якутск, 1980.
Наҕараадалара уонна ытык ааттара уларыт
- Саха норуодунай суруйааччыта
- Российскай Федерация культуратын үтүөлээх үлэһитэ
- Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ
- «За доблестный труд в годы ВОВ 1941—1945 гг.» мэтээл
- Эрилик Эристиин аатынан литературнай бириэмийэ лауреата
- Иван Арбита аатынан литературнай бириэмийэ лауреата[1]
- Казахстан "Алаш" литературнай бириэмийэтин лауреата
- Афанасий Илларионов аатынан суруналыыстар бириэмийэлэрин лауреата[1]
- Иван Яковлев аатынан Чувашия национальнай бириэмийэтин лауреата[1]
- «В память о 200-летии Отечественной войны 1812 г.» (2012)[2]
Сэмэн Руфов олоҕуттан кэрэхсэбиллээх чахчылар уларыт
- Сэмэн Руфов, 85 сааһыгар сылдьан, өйүттэн Александр Пушкин «Медный всадник» поэматын, 60-н тахса Пушкин, Лермонтов, Некрасов, Баратынскай, Огарев, Фет о. д. а. поэттар хоһооннорун ааҕар эбит. 84 сааһыгар сылдьан, сайын эбии 4 хоһоону өйүгэр хатаабытын кэпсээбит.[1]
- Табаахха сыһыана. Табааҕы 10 сааһыттан тардыбыт. Ол төрүөтэ — бэлэһин былчархайдара ыалдьыбытыгар төрөппүттэрэ «золотухалаабыт» диэн, онто махорканы эбэтэр сэбирдэх табааҕы тартаҕына эмтэнэр диэбиттэр. Ол курдук тардан, ылларан хаалбыт. 50 сааһыгар биирдэ бырахпыт.[1]
Эбии маны көр уларыт
Быһаарыылар уларыт
Сигэлэр уларыт
- Якутский государственный литературный Музей имени П. А. Ойунского:Семен Титович Руфов
- Биографический интернет-справочник якутской литературы:Семен Руфов
- SakhaNews:Семен Руфов:«Я пленник русской поэзии»
- Yakutia24:Семен Руфов:«Важно оставаться в душе молодым, не терять присутствия духа…»