Түбэлтэлэр

уларыт
  • 1192Англия хоруола Ричард I Үһүс Кириэстээх бохуоттан төннөн истэҕинэ Австрия хоруола Леопольд V тутан ылан хаайан кэбиспит. Ричард I (норуокка ордук биллибит аата Хахай Сүрэх Ричард) 1189 сылтан 1199 сыллаахха өлүөр диэри Англия хоруола этэ. Маны таһынан Нормандияҕа, Аквитанияҕа, Гасконьҥа герцог, Кипрга лорд, Пуатьеҕа, Анжуга, Мээҥҥэ уонна Нантка граф, Бретаньҥа Overlord диэн титуллаах салайбыта.
  • 1408 — Үөдүгэй (нууч. Едигей, Едигу) хаан Москубаттан дьиэтигэр төннүүтүн саҕалаабыт. Бу монгуол-татаардар Руська бүтэһик бөдөҥ эспэдиссийэлэрэ этэ.
  • 1699 — Ыраахтааҕы Бүөтүр I Арассыыйаҕа Саҥа Дьылы бэлиэтээһин балаҕан ыйын 1 күнүттэн тохсунньу 1-гар көһөрөргө уурбут.
  • 1803 — Саҥа Орлеаҥҥа АХШ Францияттан Луизиананы атыылаһыытын церемонията ааспыт. Франция Испанияттан соторутааҕыта ылбыт Хотугу Америкатааҕы олус киэҥ сирин-уотун АХШ-ка 10 млн долларга атыылаабыт.
  • 1917 — Контрреволюцияны уонна саботаһы утары охсуһар аналлаах Бүтүн Арассыыйатааҕы суһал комиссия (ВЧК) тэриллибит.
  • 1934Мордовия АССР тэриллибит. Бу иннинэ Мордовия автономиялаах уобалаһын быһыытынан Куйбышев кыраайыгар киирэрэ (билигин Самаара уобалаһа). Сэбиэскэй кэмҥэ икки уруулуу гынан баран бэйэ-бэйэлэрин өйдөспөт эрзя уонна мокша омуктары биир омук дииллэрэ, мордва диэн ааттыыллара, ол дьон тылларын билбэт сыдьааннара билигин да мордваларбыт дэнэллэр.
  • 1942 — Аан дойду Иккис сэриитэ: дьоппуон сөмүөлүөттэрэ Калькуттаны (Ииндийэ) буомбалаабыттар.
  • 1971 — Кыраныыссаны билиммэккэ дьоҥҥо көмөлөһөр «Кыраныыссата суох быраастар» диэн тэрилтэни Бернар Кушнер уонна суруналыыстар бөлөхтөрө Парижка тэрийбит.
  • 1989АХШ сэбилэниилээх күүстэрэ Панаамаҕа саба түспүттэр, Мануэль Норьега былаастан туоратыллыбыт. Норьега "тымныы сэрии" кэмигэр АХШ диэки этэ, ФБР-тан тус бэйэтэ хамнас ылара, ол эрээри кэлин наркотик атыылааһына биллэн хаалан (Ираан-Контрас диэн ааттаммыт айдаан, холобур), АХШ салалтатын кытта тапсыбат буолбута. Тиһэҕэр утарбыта. АХШ Панаамаҕа саба түһүүтүн ХНТ уонна Америка дойдуларын холбоһуга аан дойду быраабын кэһии быһыытынан сыаналаабыттара.
  • 1991 — Аан маҥнайгы Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнин быыбара буолбут. Манна уруккута Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Бэрэстээтэлинэн олорбут Михаил Николаев кыайыылаах тахсыбыт.
  • 1995 — НАТО сэриилэрэ Боснияҕа сэриини тохтотор соруктаах киирбиттэр.
  • 1996 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев ыйааҕынан улуус кыттыылаах Ньурбаҕа регистрацияламмыт АЛРОСА-НЬУРБА акционернай уопсастыба тэриллибит. 2019 сыллаахха бу хампаанньаны ликвидациялыырга диэн быһаарыы ылыллыбыта.
  • 1999Португалия колонията Макао Кытайга бэриллибит.

Төрөөбүттэр

уларыт

Өлбүттэр

уларыт