Бикипиэдьийэ

Халыып:Бу күн:12-22


Түбэлтэлэр

уларыт
  • 880 — Тан династия илиҥҥи киин куоратын Лояны Хуан Чао баһылыктаах өрө турааччылар ылбыттар. Бу кэмҥэ Сицзун ыраахтааҕылаан олорбута.
  • 1790 — Александр Суворов хамаандалаах нуучча сэриилэрэ Туурсуйа Измаил кириэппэһин сэриилээн ылбыттар.
  • 1857 — Арассыыйаҕа бастакы почта маарката тахсыбыт. выпущена первая почтовая марка в России.
  • 1920 — РСФСР Сэбиэттэрин VIII сийиэһигэр ГОЭЛРО диэн дойду электрификациятын былаана ылыллыбыт.
  • 1922 — Губревком дьаһалынан Дьокуускайга Күбүөрүнэ архыыба тэриллибит.
  • 1942 — Аан дойду иккис сэриитэ: Адольф Гитлер Фау-2 ракетаны оҥорор туһунан дьаһалга илии баттаабыт.
  • 1944 — Вьетнам норуодунай аармыйата тэриллибит.
  • 1968 — Кытайга культурнай өрөбөлүүссүйэ кэмигэр "Жэньминь жибао" хаһыакка Мао Цзэдун биир улахан суолталаах ыстатыйата тахсыбыт. Ыстатыйаҕа «өйдөөх эдэр ыччат тыа сиригэр барыахтаах, уонна тыа сирин дьадаҥы олоҕун билэн үөрэниэхтээх» диэн этиллибит. Инньэ гынан оскуоланы бүтэрбит эдэр ыччат тыа сиригэр "үөрэххэ" ыытыллыбыта.
  • 1974 — Гранд Комор, Анжуан уонна Мохели арыыларга Комор Арыыларын тутулуга суох буолуутун иһин куоластаабыттар. Майотта Франция салайыытыгар хаалар.
  • 1989 — Румыния баһылыга Николае Чаушеску хас да хонук хааннаах кыргыһыылар кэннилэриттэн былаастан туоратыллыбыт.
  • 1990 — "Солидарность" идэлээх сойуус тойоно Лех Валенса Польша бэрэсидьиэнэ буолбут.
  • 1990 — Маршалл Арыылара уонна Микронезия Федеративнай Штаттара ХНТ куттал суох буолууга Сүбэтин быһаарыытынан дьиҥнээхтик тутулуга суох буолбуттар.
  • 2001 — Афганистааҥҥа Хотугу Альянс баһылыга Бурхануддин Раббани былааһы Хамид Карзай баһылыктаах бырабыыталыстыбаҕа туттарбыт.
  • 2015 — SpaceX чааһынай космос хампаанньата Falcon 9 ракета бастакы ступенын аан бастаан сиргэ төттөрү туруору түһэрбит.
  • 2016 — Эбола вируһун утары бастакы вакцина 70-100% көдьүүстээҕэ бигэргэммит.

Төрөөбүттэр

уларыт
  • 1897 — Максим Аммосов (1938 өлб.) — сэбиэскэй судаарыстыба уонна баартыйа диэйэтэлэ. Саха сирэ өрөспүүбүлүкэ буоларыгар сүҥкэн оруоллаах. Биэс сыл Казахстааҥҥа үлэлээбитэ, өлүөн иннинэ Кыргыстааны салайбыта.
  • 1902 — Дора Жиркова (1988 өлб.) — революционер, Саха Сиригэр гражданскай сэрии кыттыылааҕа.
  • 1930 — Анна Мыреева (2012 өлб.) — эбэҥки филологиятыгар идэтийбит чинчийээччи, биллиилээх тылбаасчыт, эбэҥки оскуолаларыгар анаан эбэҥкилэр үгэстэрин (оонньууларын, аһылыктарын) үөрэтэр кинигэлэри суруйбут, эбээн ырыаларын хомуурунньугун бэлэмнээбит учуонай. Саха Өрөспүүбүлэктин Ил Дарханын таһынааҕы тыл политикатыгар Түмсүү чилиэнэ.
  • 1933 — Василий Сивцев (2019 өлб.) — саха норуодунай бэйиэтэ, 600-тэн тахса бөлүһүөктүү анаарыылаах сонеты суруйбута. Хоһооннорун таһынан кириитик уонна тылбаасчыт быһыытынан биллэр. "Күнүм киэһэрэн эрдэҕинэ" диэн икки туомнаах кинигэтигэр элбэх саха суруйааччыларын тустарынан суруйбута.
  • 1980 — Руслан Тараховскай — Былатыан Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатыр сүрүн режиссера, тыйаатыр уонна киинэ артыыһа.
  • 1984 — Basshunter — музыка продюсера

Өлбүттэр

уларыт
  • 1933 — Петр Черных-Якутскай (1882 с.төр.) — Саха сиригэр үөскээбит нууччалыы суруйбут бэйиэт. Ойуунускай "Кыһыл Ойуун" поэматын нууччалыы тылбаастаабыта.
  • 1995 — Федот Сафронов (1914 с.төр.) — Азия хотугулуу-илин эҥээрин чинчиһитэ, учуонай, РСФСР уонна Саха АССР билимнэрин үтүөлээх диэйэтэлэ, РАН Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ, устуоруйа билимин дуоктара.
  • 2002 — Христофор Дуткин (16.12.1939 төр.) — филология билимин хандьыдаата, эбээн тылын диалектологиятыгар, фольклоругар, лексикологиятыгар уонна лексикографиятыгар биир тутаах чинчийээччи.
  • 2003 — Юрий Прокопьев (14.07.1932 төр.) — 1982-1991 сылларга Саха АССР-ы салайбыт ССКП Саха сиринээҕи обкуомун бастакы сэкиритээрэ, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, судаарыстыба уонна уопсастыба диэйэтэлэ, филология билимин хандьыдаата.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Халыып:Бу_күн:12-22&oldid=380303»