2013 сыл

2013 сыл.

Түбэлтэлэр

Олунньу

• Олунньу 15 — Челябинскай таһыгар элбэх киһи көрөн турдаҕына метеорит түспүт.
• Олунньу 28 — Рим паапата Бенедикт XVI солотуттан батыммыт. Бүтэһигин маннык түгэн 1415 сыллаахха буолбута.

Кулун тутар

• Кулун тутар 14 — Бааскилар дойдуларыгар (Испания) 18-с Коррика эстафетата саҕаламмыт, уон хонук буолбут. Икки сыл буола-буола тылларын өйөөн элбэх киһи кыттыылаах сүүрүү тэрийэллэр.
• Кулун тутар 21 — Саха Сирин успуордун миниистирин бастакы солбуйааччынан аатырбыт боксуор Георгий Балакшин анаммыт.

Муус устар

• Муус устар 15
  • Ирааккка дэлби тэптэриилэр буолбуттар, 74 киһи өлбүтэ биллэр.
  • Бостон марафонун кэмигэр икки буомба эстибит, үс киһи өлбүт, 264 бааһырбыт.

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 24 — «Синет» хамаандата inDriver сулууспаны тэрийбит — суоппардар уонна пассажирдар бэйэ-бэйэлэрин булар сиэрбистэрин.
• Бэс ыйын 24 — Хаҥалас улууһун Сиинэ сэлиэнньэтигэр икки үс саастаах кыыс сүппүттэр. Өрөспүүбүлүкэҕэ улахан сүпсүлгэн буолбута, элбэх киһи көрдөөбүтэ, СӨ Ил Дархана 1 мөлүйүөн солкуобай манньа мэктиэлээбитэ, экстрасенстар утарыта ис хоһоонноох этиилэри оҥорбуттара. Оҕолор көстүбэтэхтэрэ.
• Бэс ыйын 30 — Эгиипэккэ бэрэсидьиэн Мохамед Мурси утары өрө туруу саҕаламмыт, түмүгэр былааска олорбут баартыйа сууллубута.

От ыйа

• От ыйын 1 — Хорватия Европа Сойууһун 28-с чилиэнэ буолбут.
• От ыйын 2 — Депутатскай бөһүөлэк аттыгар МИ-8Т бөртөлүөт саахалламмыт. 24 киһи өлбүт, экипаж үс чилиэнэ уонна соҕотох пассажир, 17 саастаах уол, тыыннаах хаалбыттар.
• От ыйын 3 — Эгиипэккэ былаас уларыйбыт: дойду үрдүнэн буолбут 4 хонуктаах дьалхаан кэнниттэн байыаннайдар Эгиипэт бэрэсидьиэнин Мохамед Мурсины былаастан туораппыттар.

Алтынньы

• Алтынньы 28 — АЛРОСА хампаанньа IPO ыыппыт, хампаанньа 16 бырыhыаннаах аахсыйалара (сэттэлии бырыhыан аахсыйалар - Арассыыйа Федерацията уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыытылыстыбата, эбиитин 2 бырыhыан – квазиказначейскай үп докумуона) атыыга барбыттар. IPO тyмyгэр, 41,3 миллиард солкуобай киирбит (1,3 миллиард АХШ доллара).

Ахсынньы

• Ахсынньы 15 — Соҕуруу Судааҥҥа гражданскай сэрии саҕаламмыт.

Өлбүттэр

• Тохсунньу 1 — Салима Каримова — 1968—1988 сылларга Соҕуруу Саха сиринээҕи комплекснай эспэдииссийэ кылаабынай геолога, Социалистыы Үлэ Дьоруойа.

• Тохсунньу 5 — Захарова Раиса Яковлевна (1954 төр.), Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа.
• Тохсунньу 22 — Тимофеев Михаил Елисеевич (1932 төр.), саха норуодунай поэта.

• Олунньу 6 — Кривошапко Галина Михайловна (1916 төр.), дирижер, РСФСР үтүөлээх артыыһа, Саха АССР норуодунай артыыһа.

• Муус устар 8 — Маргарет Тэтчер (1925 төр.) — XX үйэ аатырбыт бэлиитиктэриттэн биирдэстэрэ, Британия премьер миниистирэ.

• Ыам ыйын 16 — Дмитриев Иннокентий Аксентьевич (Сиэн Чолбодук), суруйааччы, драматург, тылбаасчыт.
• Ыам ыйын 18 — Алексей Балабанов (1959 төр.), кинорежиссёр, сценарист, продюсер уонна артыыс. Киинэлэригэр саха артыыстарын устара.

• Алтынньы 30 — Василий Алексеев — 1994—2006 сылларга Саха Өрөспүүбүлүкэтин айылҕатын харыстабылын миниистирэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ.

• Ахсынньы 5 — Нельсон Мандела — апартеиды (хара уонна үрүҥ тириилээхтэри араарар бэлиитикэ) утаран 27 сыл хаайыыга сыппыт киһи, ЮАР бэрэсидьиэнэ буолбута.
• Ахсынньы 29 — Донской Феодосий Семенович (1919 төр.), Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, суруналыыс, социолог-чинчийээччи.