1898 сыл

1898 сыл.

Туох буолбута

Күнэ-дьыла чопчуланыахтаах

Саха уобалаһын уонна Иркутскай күбүөрүнэни кытта кыраныыссаны уларытыы түмүгэр көмүстээх Витим өрүс тардыыта Иркутскай уобласка бэриллибит.

Тохсунньу

• Тохсунньу 1 — I Атамай нэһилиэгэр Улуу Сыһыы диэн сиргэ биир кылаастаах приход оскуолата арыллыбыт.

Муус устар

• Муус устар 25 — Саха сирин губернатора В. Н. Скрипицын ис дьыала миниистиригэр Дьокуускайдааҕы реальнай училищены толору сэттэ сыллаах училищеҕа кубулутар туһунан хадатаайыстыба суруйбут. Бу дьаһаныы суолтата: бу иннинэ алта кылааһы бүтэрбит оҕолор сэттис кылаастарын Томскай куоракка баран бүтэриэхтээхтэрэ. Онто суох үрдүк үөрэххэ киирэр кыахтара суоҕа.

Кулун тутар

• Кулун тутар 27 — Арассыыйа Кытайтан Порт-Артур уонна Дальняй портары 25 сылга куортамнаабыт.

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 14 — Арассыыйаҕа аан бастаан күннээҕи үлэ чааһа хааччахтаммыт — 11,5 чаастан уһуо суохтаах диэн буолбут.

От ыйа

• От ыйын 7 — АХШ бэрэсидьиэнэ Уильям Мак-Кинли Ньюлендс резолюциятыгар илии баттаабыт, бу докумуонунан Гавай арыылара АХШ-ка холбоммуттар.
• От ыйын 18 — Пьер уонна Мария Кюри Парижтааҕы Билим акадьыамыйатыгар саҥа химия элэмиэнин полонийы арыйбыттарын туһунан дакылаат оҥорбуттар (аатын Польша диэнтэн таһаарбыттара, Мария Склодовская-Кюри омугунан поляк этэ). Бу ураан кэнниттэн арыллыбыт иккис радиациялаах элэмиэн этэ.

• От ыйын 20 — Дьокуускайга маҥнайгы босхо өҥөнү оҥорор Кыһыл кириэс уопсастыба балыыһата арыллыбыт. Бу балыыһаҕа быраас Виталий Вонгродскай үлэлээбит.

Атырдьах ыйа

• Атырдьах ыйын 9 (саҥа халандаарынан атырдьах ыйын 21) — Дьокуускайга үөрүүлээх быһыыга-майгыга норуот бибилэтиэкэтэ аһыллыбыт. Бу бибилэтиэкэни Күлүмнүүр тэрийбит.

• Атырдьах ыйын 21 — Дьокуускайга үөрүүлээх быһыыга-майгыга норуот бибилэтиэкэтэ аһыллыбыт. Бу бибилэтиэкэни Василий Никифоров - Күлүмнүүр тэрийбит.

• Атырдьах ыйын 22 — Саха Сирин күбүрүнээтэрэ тойонугар Иркутскайга дьахтар прогимназиятын гимназияҕа кубулутар туһунан көрдөһүү суруйбут. Сотору буолан баран сөбүлэҥ бэриллибит.

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 13 — Ганнибал Гудвин целлулоид фотопленканы патеннаабыт.
• Балаҕан ыйын 21 — Кытайга огдообо императрица Цыси переворот оҥорон былааһы бэйэтигэр ылбыт. Кини 1908 сыллаахха диэри Кытайы салайан олорбута.

Ахсынньы

• Ахсынньы 26 — Мария уонна Пьер Кюрилар радийы ылбыттарын туһунан биллэрбиттэр.

Төрөөбүттэр

• Өлүөхүмэ Кыыллааҕар Торговкин Алексей Николаевич - саха бастакы байыаннай лүөччүгэ, лүөччүк-испытатель (1928 с. өлб.).
• Барышев Николай Иванович, 1928 -1930 сыллардаахха ВКП(б) Саха обкомун сэкрэтээрэ.
• Певзняк Павел Матвеевич, 1930 - 1939 сыллардаахха ВКП(б) Саха обкомун сэкрэтээрэ.

• Тохсунньу 16 — Күндэ, Алексей Андреевич Иванов - XX үйэ саҥатыгар саха биллиилээх суруйааччыта, литературоведа.
• Тохсунньу 22 — Сергей Эйзенштейн — сэбиэскэй тыйаатыр уонна киинэ режиссера, худуоһунньук, сценарист, ускуустубаны чинчийээччи, педагог. РСФСР ускуустубатын үтүөлээх үлэһитэ (1935 сыл).
• Олунньу 12 — Исидор Барахов (Иванов) — Саха АССР төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, XX үйэ саҕаланыытыгар үлэлээбит биллиилээх судаарыстыбаннай уонна партийнай диэйэтэл.
• Олунньу 13 — Барахов Исидор Никифорович (Иванов) (1898—1938) — Саха Өрөспүүбүлүкэтин төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, XIX үйэ саҕаланыытыгар биллибит судаарыстыбаннай уонна партийнай диэйэтэл.

• Муус устар 9 — Өлүөхүмэ Маачатыгар Иван Редников төрөөбүтэ (1898-1974). Гражданскай сэрии кыттыылааҕа, кадровай байыаннай, Иккис аан дойду сэриитин кэмигэр политрук, полковник, хомуньуус баартыйа уонна сэбиэт үлэһитэ.

• Балаҕан ыйын 15 — Бубякин Николай Васильевич, ил уонна партия диэйэтэлэ, 1929 - 1929 сыллардаахха Саха АССР Совнаркрмын бэрэсэдээтэлэ.
• Сэтинньи 21 — Мегежекскай Михаил Васильевич, сэбиэт былааһын олохтооччулартан биирдэстэрэ.
• Сэтинньи 22 — Чжу Цзыцин — аатырбыт Кытай бэйиэтэ уонна кэпсээнньитэ.

Өлбүттэр

• Тохсунньу 27 — Трощанскай Василий Филиппович (1845 - 1898), террорист, народник, Саха сиригэй көскө олорбут киһи.
• От ыйын 30 — Отто фон Бисмарк — Европа XIX үйэтээҕи бэлиитигэ, Германия сирдэрин биир импиэрийэҕэ холбообут канцлер.