Алтынньы 15 диэн Григориан халандаарыгар сыл 288-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 289-c күнэ). Сыл бүтүө 77 күн баар.

  • Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Саха ӨрөспүүбүлүкэтэИйэ күнэ. СӨ бэрэсидьиэнин Ыйааҕынан 1993 сыл балаҕан ыйын 2 к. олохтоммута. Алтынньы үһүс баскыһыанньатыгар бэлиэтэнэр (сылыттан көрөн алтынньы 15—21 күннэриттэн биирдэстэригэр түбэһэр)
  • ХНТ ХНТ — Дойдулар ардыларынааҕы Тыа дьахталларын күнэ
  • Аан дойдуга көрбөттөр кыһалҕаларын санатар соруктаах Үрүҥ тайах күнэ
  • ХНТ ХНТ — Устудьуоннар аан дойдутааҕы күннэрэ. 2010 сыллаахха ХНТ биллэрбитэ. Абдул Калам диэн Ииндийэ 11-с бэрэсидьиэнин төрөөбүт күнүгэр бэлиэтэнэр. Абдул Калам омугунан тамил, итэҕэлинэн мусульмаан, дьарыгынан аэрокосмическай эйгэҕэ учуонай этэ, Ииндийэ ыччатын үрдүк үөрэхтээх оҥорор ыралааҕа. Киэҥник биллибит тыллара: "Ыралар, ыралар, ыралар... Ыралар санааҕа кубулуйаллар, оттон санаалар олоххо киирэллэр"
  • Аан дойдутааҕы Илиини суунуу күнэ. Илиини сууна сырыттахха тыынар уорганнар уонна осоҕос ыарыыларын 25–50% аҕыйатыахха сөп.
  • Европа — Эмиий чэгиэнин күнэ. Европа Хотуна (Europa Donna) диэн түмэт-тэрилтэ эмиий раагын туһунан билиини тарҕатаары олохтообут күнэ.
  • Арассыыйа Арассыыйа — Аҕа күнэ (алтынньы үһүс өрөбүлүгэр 2021 сылтан бэлиэтэнэр).
  • АХШ АХШ — СПИД-ынан Латинскай Америкаҕа ыалдьыы туһунан билиини тарҕатыы күнэ.
  • Беларусь Беларусь — Фармацевтика уонна микробиология бырамыысыланнаһын үлэһиттэрин күнэ.
  • Бразилия Бразилия — Учуутал күнэ.
  • Канаада Канаада, АХШ АХШ, Улуу Британия Улуу Британия, Италия Италия — Оҕо куотуутун уонна кыһыл оҕону сүтэриини кэриэстээһин күнэ
  • Камбодьа Камбодьа — Аҕа хоруолу ахтар күн
  • Тунис Тунис — Эвакуация күнэ. 1963 сыллаахха Франция сэриилэрэ дойдуттан бүтэһиктээхтик тахсыбыт күннэрин бэлиэтииллэр
  • Уэльс Уэльс — Шумае Сумае күнэ (Diwrnod Shwmae Sumae). Валлийскай тылы өйүүргэ олохтоммут күн, бэйэ-бэйэлэрин билсибэт да дьон бу күн көрсөөт "Шумае" уонна "Сумае" диэн тылларынан эҕэрдэлэһэллэр, валлийскай тылынан кэпсэтэргэ дьону көҕүлүүллэр


Түбэлтэлэр

уларыт
  • 1529Үтүөкэн Сулейман салалталаах осмааннар Венаны бастакы төгүрүктээһиннэрэ ситиһиитэ суох түмүктэммит.
  • 1582 — Рим паапата Григорий XIII Григориан халандаарын олоххо киллэрбит. Италияҕа, Польшаҕа (ол саҕана Речь Посполитая), Португалияҕа уонна Испанияҕа алтынньы 4 күнүн кэнниттэн тута алтынньы 15 күнэ буолар. Атын дойдуларга саҥа халандаар хойутуу киирбитэ. Бу халандаар урукку Юлиан халандаарынааҕар Сир Күнү эргииригэр ордук сөп түбэһэр.
  • 1793 — Франция королевата Мария Антуанетта сууттаммыт, дойдуну таҥнарыыга буруйдаммыт.
  • 1806Арассыыйа-Персия сэриитин кэмигэр Баку ханлыга Арассыыйа импиэрийэтин састаабыгар киллэриллибит.
  • 1904 — Арассыыйа импиэрийэтин Чуумпу Далайдааҕы иккис эскадрата Ревелтэн (Таллин) Порт-Артурга аттаммыт. Бу эскадра Цусиматааҕы кыргыһыыга (1905) бүүс-бүтүннүү кэриэтэ урусхалламмыта.
  • 1917 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Голландия үҥкүүһүтүн Мата Хари диэн дьахтары үспүйүөннээбитин иһин Франция былаастара ытан өлөрбүттэр.
  • 1931Чурапчыга «Саҥа олох» хаһыат бастакы нүөмэрэ тахсыбыт (ол саҕана "Сэссэлиисимэ суола" диэн ааттааҕа)[1]. Бу өрөспүүбүлүкэҕэ иккис сахалыы улуус хаһыата этэ (бастакы хаһыат эмиэ бу сыл кулун тутарыгар Бүлүүгэ тахсыбыта)[2].
  • 1944 — Иккис аан дойду сэриитэ: Сэбиэскэй Сойууһу кытта эйэлэспитин иһин Германия былаастара Венгрия бырабыыталыстыбатын уларыппыттар.
  • 1953 — Саха АССР-га Аллаах Үүн, Токко, уонна Томмот оройуоннара суох гыныллыбыттар.
  • 1964 — Аан дойдуга саамай уһун «Дружба» нефтепровод үлэтин саҕалаабыт. «Дружбанан» ниэп Волга-Урал эрэгийиэниттэн Илин Европа дойдуларыгар тиийэр.
  • 1990ССРС бэрэсидьиэнэ Михаил Горбачёв Нобель эйэ бириэмийэтин ылбыт. Кини оҥорбут өҥөтө — дойдулар ардыларынааҕы тыҥааһыны чэпчэтии уонна былаас аһаҕас буолуутун (гласность) бэлиитикэтин ыытыы.
  • 1997Улуу Британия суоппара Энди Грин икки реактивнай мотуордаах массыынатынан түргэн рекордун олохтообут. Массыына чааска 1229,8 километры барбыт.
  • 1998Mail.ru босхо электрон почта сервиһэ аһыллыбыт.
  • 2000Парижка Монмартр мырааныгар «Таптал Эркинин» арыйбыттар. Бу эркиҥҥэ «Мин эйигин таптыыбын» диэн сурук 311 тылынан суруллубут.
  • 2003Кытай «Шэньчжоу 5» диэн бастакы пилоттаах космос аалын көтүппүт, космонавт (тайконавт) — Ян Ливэй. Инньэ гынан Кытай бэйэтэ дьону космоска таһаарар кыахтаах үһүс дойду буолбут.
  • 2003 — Ильхам Алиев Азербайджан бэрэсидьиэнинэн талыллыбыт.
  • 2011 — Аан дойду үрдүнэн 82 дойду 950 куоратыгар улахан бырачыастар буолбуттар. Бырачыас сүрүн тиэмэтэ — экономическай тэҥэ суох буолуу, корпорациялар судаарыстыбаларга сабыдыаллара, бэлиитикэҕэ коррупция.
  • 2020Кыргыстаан бэрэсидьиэнэ Сооронбай Жээнбеков дуоһунаһыттан батыммыт.

Төрөөбүттэр

уларыт

Өлбүттэр

уларыт
  1. Данилов, Р. Сахалыы оройуоннааҕы хаһыаттартан – биир бастакы / Роман Данилов, Оксана Жиркова. – Чурапчы : Саҥа олох, 2006. – 144 с.
  2. Свитич Л.Г., Сидоров О.Г., Смирнова О.В. Улусные (районные) газеты Республики Саха (Якутия): социологическое исследование. — Новосибирск: Наука, 2017. — С. 9. — 140 с. — 350 экз. — ISBN 978-5-02-038726-3