Сэтинньи 11
күнэ-дьыла
Сэтинньи 11 диэн Григориан халандаарыгар сыл 315-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 316-c күнэ). Сыл бүтүө 50 күн баар.
Бэлиэ күннэрУларыт
- Ангола — Тутулуга суох буолуу күнэ.
- Бельгия, Франция — Эйэлэһии күнэ. Аан дойду бастакы сэриитэ бүтүүтүн кытта ситимнээх.
- Улуу Британия уонна кини урукку холуонньалара — бастакы аан дойду сэриитэ түмүктэммит күнэ («Кыһыл маак күнэ»).
- Кытай — Сулумахтар күннэрэ. 11-с ый 11-с хонугар бэлиэтэнэр. Биир сыыппара соҕотох сылдьыыны кытта ситимнээҕин иһин бэлиэтиир буолбуттар.
- Латвия — Лачплесис күнэ. Лачплесис диэн латыш эпоһын дьоруойа, ийэ дойдуну көмүскээһин сиимбэлэ.
- Польша — Польша тутулуга суох буолуутун күнэ. 1918 сыллаахха 123 сыл буолан баран Польша туспа судаарыстыба буолбута.
- Сербия — Аан дойду бастакы сэриитигэр эйэлэһии ситиһиллибит күнэ.
- АХШ — Бэтэрээннэр күннэрэ. Бастаан Аан дойду бастакы сэриитин бэтэрээннэрин ахтар күн быһыытынан олохтоммута, онтон 1954 сыллаахтан бары сэриилэр бэтэрээннэрин ахтар күҥҥэ кубулуйбута.
ТүбэлтэлэрУларыт
- 1480 — Угра өрүскэ күөнтэһэн туруу түмүктэммит: Улахан Ордуу хаана - Ахмат сэриитин дьиэтигэр төннөрөргө быһаарыммыт. Бу кэнниттэн Москуба кинээстибэтэ салалталаах Нуучча улууһа Монгуол илиттэн арахсан барыыта, туспа судаарыстыба буолуута саҕаламмыта.
- 1917 (эргэ истиилинэн алтынньы 29) — Саха сиринээҕи наассыйалыы кэмитиэт, Саха сиринээҕи бэдэрэлиистэр турудобуой сойуустарын Киин кэмитиэтэ уонна "Саха аймах" култуура-сырдатар уопсастыба холбоһуктаах мунньахтарыгар Петроградка буолбут өрө туран былааһы былдьааһыны утарар өрөсөлүүссүйэ ылыныллыбыт.
- 1918 — Франция Компьен куоратын аттыгар Германия уонна Франция икки ардыларыгар эйэлэһии дуогабара түһэрсиллибит. Бу түбэлтэни Аан дойду бастакы сэриитэ түмүктэммит күнүнэн ааҕаллар. Сэрии бүтэһиктээхтик түмүктэрин Версаллааҕы эйэ дуогабара олохтообута.
- 1918 — Урут Иркутскай , онтон Германия Магдебург хаайыыларыгар сыппыт Юзеф Пилсудскай Польшаҕа Судаарыстыба быстах кэминээҕи баһылыгынан анаммыт.
- 1944 — Грецияҕа саҥа драхма киирбит.
- 1975 — Ангола Португалияттан тутулуга суох буолбут.
- 1995 — Иван Спиридонов, Климент Корякин, Михаил Габышев, Иван Павлов [[Ойуунускай аатынан Судаарыстыба бириэмийэтин ылбыттар.
ТөрөөбүттэрУларыт
- 1821 — Федор Достоевскай (1881 өлб.) — суруйааччы, нуучча литэрэтиирэтин кылаассыга.
- 1893 — Былатыан Ойуунускай (1938 өлб.), чаҕылхай бэлиитик, уһулуччулаах учуонай, улуу суруйааччы.
- 1953 — Феодосия Габышева — Ил Түмэн сис кэмитиэтин бэрэстээтэлэ, СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэстээтэлин солбуйааччы (2010-2014), СӨ үөрэҕин миниистирэ (2003-2010, 2014-2016).
- 1974 — Леонардо ДиКаприо — киинэ артыыһа.
ӨлбүттэрУларыт
- 1946 — Николай Бурденко (1876 төр.), хирург, сэбиэскэй нейрохирургияны төрүттээччи, ССРС Мэдиссиинэ билимнэрин акадьыамыйатын бастакы бэрэсидьиэнэ (1944—1946).
- 2004 — Ясир Арафат (1929 төр.), Палестинаны босхолуур тэрилтэ ситэриилээх кэмитиэтин бэрэстээтэлэ (1969—2004), Нобель Эйэ бириэмийэтин лауреата.
- 2005 — Питер Друкер (1909 төр.), АХШ экэнэмииһэ, мэнидьимиэн(менеджмент) аныгы түөрүйэтин аҕата.