Ахсынньы 8

Ахсынньы 8 диэн Григориан халандаарыгар сыл 342-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 343-c күнэ). Сыл бүтүө 23 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Албания Албания — Дойду ыччатын күнэ
• Кууба (дойду) Кууба (дойду), Кариком (Кариб холбоһуга) — Кууба күнэ, Кууба Кариб дойдуларын кытта үгэс курдук сылаас сыһыанын кэрэһилээн (биллэрин курдук Куубаны элбэх дойду XX үйэ икки аҥаарыгар билиммэт этэ) 2002 сыллаахтан бэлиэтэнэр
• Румыния Румыния — Конституция күнэ
• Узбекистан Узбекистан — Конституция күнэ
• Финляндия Финляндия — Ян Сибелиус уонна фиинн музыкатын күнэ
• Фолкленд арыылара Фолкленд арыылара — Кыргыһыы күнэ. 1914 сыллаахха Британия уонна Германия флоттара арыыны баһылыыр иһин кыргыспыттар
• Япония Япония — Бодхи күнэ (Будда өйүн сырдааһынын күнэ)
• Япония Япония (Киото уонна Кансай эрэгийиэннэргэ) — Хари-Куйо. Тостубут иннэ күнэ, бу күн иистэнэр сатабылы тупсарыы күнүнэн ааҕаллар, синтоистар уонна буддистар ол туһугар таҥараҕа үҥэллэр. Канто эрэгийиэҥҥэ олунньу 8 күнүгэр бэлиэтииллэр.

• Аньыыта суох айыллыы күнэ (нууч. День непорочного зачатия) — католицизм уонна протестантизм тарҕаммыт сорох дойдутугар судаарыстыба бэлиэтиир күнэ. Бу күн кэнниттэн тоҕус ый буолан баран Таҥара Ийэтин ороһооспотун (төрөөбүт күнүн) бэлиэтииллэр

Түбэлтэлэр

• 395 — Хойукку Янь сэриилэрэ Хотугу Вэй сэриилэрин кытта Цаньхэ хайа эниэтигэр буолбут кыргыһыыга хотторбуттар.
• 1854 — Иисус Христос ийэтэ Мария оҕотун эрэ аньыыта-харата суох үөскэппит буолбакка, бэйэтэ эмиэ оннук үөскээбитин туһунан догманы папа Пий IX эппит.
• 1914 — Аан дойду бастакы сэриитэ: Британия флотун эскадрата Германия импиэрийэтин эскадратын Илин Азияҕа Фолкленд арыыларын иһин кыргыһыыга урусхаллаабыт.
• 1941 — Перл-Харборга АХШ флотун урусхаллааһын сарсыныгар Дьоппуон сэриилэрэ Европа импиэрийэлэрин Азиятааҕы холуонньаларыгар биир бириэмэҕэ саба түспүттэр. Ол иһигэр Шанхайдааҕы дойдулар ардыларынааҕы олохсуйууга, Малайзияҕа, Сингапурга, Гонкоҥҥа, Таилаҥҥа уонна Филиппиныга. Өссө биир нэдиэлэнэн Голландия Ост-Ииндийэтигэр (Индонезияҕа ) сэриинэн барбыттара. Түөрт сылынан Аан дойду иккис сэриитигэр Дьоппуон кыайтарбытын кэннэ колонизатордар ити дойдуларга төннө сатаабыттара да кыаллыбатаҕа.
• 1955 — Европа Сүбэтэ Европа былааҕын ылыммыт.
• 1957 — Москубаҕа буолбут Саха литэрэтиирэтин уонна урамньытын күннэрин иһинэн Литератордар киин дьиэлэригэр саха уонна нуучча суруйааччылара көрсүспүттэр. Көрсүһүүгэ бэйиэттэр Сергей Васильев, Моисей Ефимов, Баал Хабырыыс, Таллан Бүрэ, Күннүк Уурастыырап, Леонид Попов, Серафим Кулачиков-Эллэй, Архип Кудрин-Абаҕыыныскай уонна да атыттар тыл эппиттэр.
• 1974 — Плебисцит түмүгүнэн Греция монархия буолан бүппүт.
• 1980 — Нью-Йорка "Битлз" бөлөх салайааччытын Джон Ленноны Чепмен өлөрбүт.
• 1989 — Саха АССР Үрдүкү сэбиэтин 11 ыҥырыытын XIII сиэссийэтигэр Михаил Николаев САССР Үрдүкү сэбиэтин бөрөсүүдьүмүн бэрэстээтэлинэн талыллыбыт.
• 1991 — Беловежскай ойуурга ССРС суох буолуутун туһунан сөбүлэҥҥэ үс союзнай өрөспүүбүлүкэ баһылыктара илии баттаабыттар: Арассыыйаттан Борис Ельцин, Беларусьтан Станислав Шушкевич, Украинаттан Леонид Кравчук. Сэбиэскэй Сойуус оннугар Тутулуга суох иллэр сомоҕолоһуулара (СНГ) тэриллибит.
• 1999 — Москубаҕа Арассыыйа уонна Беларусь холбоһуктаах судаарыстыбаларын тэрийии туһунан дуогабар түһэрсиллибит. Бу тэриллиигэ судаарыстыбаннай сэкиритээринэн Бүлүү райсоветын сэкиритээрэ уонна Дьокуускай баһылыга буола сылдьыбыт Павел Бородин анаммыта уонна 2011 сыллаахха диэри үлэлээбитэ.
• 2008
  • Саха норуодунай суруйааччыта Николай Лугинов Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ ааты ылбыт.
  • "Беркакит-Томмот-Дьокуускай" тимир суолга Амманы туоруур күргэ аһыллыбыт.
• 2013 — Сингапурга Кыра Ииндийэ диэн ааттанар куорат түөлбэтигэр итирик мигрант-индиец оптуобуска киирэн биэрэн өлбүтүн кэнниттэн улахан айдаан тахса сыспыт. Бу судаарыстыба куоракка омугунан утарыта турсуу 1969 сыллаахтан буолбатах эбит. Олохтоох полиция дьалхааны түргэнник тохтоппут (икки аҥаар чааһынан), ол эрээри 25 массыына эмсэҕэлээбит, биэс массыына уматыллыбыт, 62 киһи араас эчэйиилэри ылбыттар. Быһа барыллаан дьалхааҥҥа 300-чэ Ииндийэттэн төрүттээх мигрант кыттыбыт. Түмүгэр 33 киһи эппиэтинэскэ тардыллыбыта, дойдуга саҥа сокуон ылыллан, арыгыны уопсастыбаннай имэстэҕэ иһии киэһэ 22:30 чаастан сарсыарда 7:00 чааска диэри бобуллубута.

Төрөөбүттэр

• 1865 — Ян Сибелиус — биллиилээх фиинн композитора, дирижёр, педагог.
• 1918 — Яков Кычкин — Саха драматическай-музыкальнай тыйаатырын артыыһа, Саха АССР үтүөлээх артыыһа. Кини аата дойдутугар Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Маттатын кулуубугар иҥэриллэн турар.
• 1921 — Фёдор Попов (13.10.1943 өлб.) — сахаттан бастакы Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Мэҥэ-Хаҥалас улууһун ытык киһитэ (1985).
• 1935 — Варвара (Ая) Яковлева — опера ырыаһыта, педагог, РСФСР уонна Саха АССР норуодунай артыыһа.
• 1962 — Римма Васильева — филология билимин хандьыдаата.
• 1981 — Дьокуускайга Николай Бугаев — СӨ Уопсастыбаннай палаататын бэрэстээтэлэ, Ем. Ярославскай аатынан Хотугу омуктар устуоруйаларын уонна култуураларын холбоһуктаах судаарыстыбаннай түмэлин дириэктэрэ.

Өлбүттэр

• 1962 — Николай Тарскай (1924 төр.) — Саха Сиригэр физкультураҕа күргүөмнээх хамсааһыны төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, өрөспүүбүлүкэҕэ көҥүл тустуу сайдарыгар сүҥкэн өҥөнү оҥорбут киһи, 1955—1959 сылларга Саха АССР спорткомитетын салайааччыта.
• 1991 — Николай Габышев (10.04.1922 төр.) — саха сэбиэскэй кэминээҕи суруйааччыта, кэпсээнньит, драматуур, тылбаасчыт. Анекдокка майгынныыр "Ытыс саҕа кэпсээннэрэ" 80-с сс. саха ыалын аайы баара.