• Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Оҕо хамсааһынын күнэ.
  • ХНТ ХНТ — Аан дойдуга Волонтер күнэ. Бу күн бэйэлэрин баҕаларынан кыһалҕалаах дьоҥҥо көмөлөһөр биирдиилээн дьон уонна тэрилтэлэр бэйэлэрин үлэлэрин туһунан кэпсииллэр, үөрүүлээх быһыыга-майгыга туох эрэ түмүк оҥостоллор. Күн быйылгы тиэмэтэ: «Волонтердар кэккэлэригэр киириҥ!»
  • Аан дойдутааҕы буор (почва) күнэ
  • Австрия Австрия — Крампус түүнэ (Krampusnacht). Крампус диэн түүлээх абааһы. Бу күн абааһы буолан кубулуммут киһи тэрилтэлэри, киэһэ уонна түүн дьиэлэри кэрийэр, ардыгар Сибэтиэй Клаустуун сылдьар (киниэхэ анаммыт күн сарсыныгар бэлиэтэнэр)
  • Арассыыйа Арассыыйа — Арассыыйа байыаннай килбиэнин күнэ — 1941 сыллаахха Москуба иһин кыргыһыыга утары кимэн киирии саҕаланыыта.\
  • Гаити Гаити, Доминика Өрөспүүбүлүкэтэ Доминика Өрөспүүбүлүкэтэ — Арыйыы күнэ
  • Нидерланд Нидерланд — Клозум (Схирмонниког арыыга бэлиэтэнэр). Киэһэ дьон мааска кэтэн баран дьиэлэри кэрийэллэр (олору клозумнар дииллэр), олохтоохтор ким буоларын таайыахтаахтар, түүн үөһүгэр мааска устуута, көр-нар саҕаланар
  • Украина Украина — Статистика үлэһиттэрин күнэ
  • Таиланд Таиланд  — Пхумипон Адульядет ыраахтааҕы кэриэстэбилин күнэ
  • Суринам Суринам — Оҕо көмүскэлин күнэ

Түбэлтэлэр

уларыт
  • 1408Алтан Ордуу баһылыга Эдигу (Эдигэй, Үөдүгэй) эмиир сэриитэ Москубаҕа тиийбит. Бу киһи 1399 сыллаахха Тохмамыш уонна Литва тойоно Витовт холбоһуктаах сэриилэрин урусхаллаан Джучи улууһун баһылыга буолбута, Киевы ылбыта. 1408 сыллаахха элбэх сыл түһээн төлөөбөккө олорбут элбэх нуучча куоратын ылбыта, Москуба тулатын уоттабыта, ол эрээри куораты ылбакка төннүбүтэ. Икки сылынан былаастан туоратыллыбыта, 1419 сыллаахха Тохтамыш уолун илиититтэн өлбүтэ. Сыдьааннара Ногай Ордуутун баһылаан олорбуттара, онтон икки үйэ буолан баран Москуба ыраахтааҕытыгар көһөн кинээс титуллаах Урусовтар уонна Юсуповтар буолбуттара.
  • 1492Христофор Колумб Гаити арыыга тиийбит.
  • 1766Лондоҥҥа искусство оҥоһуктарын атыылыыр аатырбыт "Кристис" аукцион аһыллыбыт. Аукционист Джеймс Кристи бастакы атыытын ыыппыт.
  • 1812Наполеон Парижка переворот буолаары гыммытын истэн, Арассыыйаҕа кыайтарбыт аармыйатын быраҕан дойдутугар айаннаабыт.
  • 1848АХШ бэрэсидьиэнэ Джеймс К. Полк Конгресска туран Калифорнияҕа элбэх кыһыл көмүс көстүбүтүн бигэргэппит. Онтон сылтаан 1849 сыллааҕы Калифорния көмүс түрүлгэнэ саҕаламмыт.
  • 1925Эйзенштейн «Броненосец Потёмкин» киинэтэ аан бастаан көрдөрүллүбүт.
  • 1929Таджик ССР төрүттэммит.
  • 1931Москубаҕа Киристиэс Өрүһүйээччи таҥара дьиэтэ (Храм Христа Спасителя) тоҕо тэптэриллибит.
  • 1933Саха АССР Совнаркома «Дьокуускайга уу ситимин тутарга» диэн быһаарыы ылбыт.
  • 1933АХШ-ка 14 сыллаах дойду үрдүнэн арыгы бобуута көтүрүллүбүт. Ол эрээри элбэх штат, резервация, уокурук уонна куорат арыгыны хааччахтааһыны хаалларбыттара.
  • 1936Сэбиэскэй Сойууска Сталин конституцията диэн ааттаммыт төрүт сокуона ылыныллыбыт. Бу күн Коми автономнай уобалаһа автономнай өрөспүүбүлүкэ статуһун, оттон Кыргыстаан союзнай өрөспүүбүлүкэ статуһун ылбыттар.
  • 1941Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Москуба иһин кыргыһыыга Кыһыл Аармыйа ньиэмэстэри утары кимэн киириини саҕалаабыт.
    • ССРС-тыын сэриилэһэртэн батымматахтарын иһин Британия Финляндияҕа, Венгрияҕа уонна Румынияҕа сэриини биллэрбит.
  • 1957 — СССР-ка «Ленин» диэн ааттаах аан дойдуга бастакы атомнай ледокол үлэҕэ киирбит.
  • 1965 — Москубаҕа Пушкин болуоссатыгар кэлин Гласность миитинэ диэн ааттаммыт тэрээһин буолбут — сэбиэскэй диссиденнэр бастакы аһаҕас тэрээһиннэрэ. Кинилэр соторутааҕыта хаайыллыбыт Андрей Синявскай уонна Юлий Даниэль сууттара аһаҕас буоларын модьуйбуттар, "Сэбиэскэй конституцияны ытыктааҥ!" диэн былакаат туппуттар (бу күн ССРС-ка Конституция күнэ бэлиэтэнэр этэ). 200-чэ киһи кыттыбыт. Аҕыйах мүнүүтэ буолан баран КГБ миитини ыспыт, уонча киһини туппуттар, ол эрээри хаайбатахтар, кэпсэтэн баран ыыталаабыттар.
  • 1991 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин Оҕо уопсастыбаннай холбоһуктарын сойууһа тэриллибит.
  • 2020 — дьоппуон «Хаябуса-2» зонда Сиргэ Рюгу астероидтан таас аҕалбыт.

Төрөөбүттэр

уларыт

Өлбүттэр

уларыт