Бэс ыйын 29

Бэс ыйын 29 диэн Григориан халандаарыгар сыл 180-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 181-c күнэ). Сыл бүтүө 185 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Арассыыйа Арассыыйа — Арассыыйаҕа Бартыһааннар уонна подпольщиктар күннэрэ. 2010 сыллаахтан Брянскай уобалас дууматын көҕүлээһининэн бэлиэтэнэр. 1941—1945 сс. Аҕа дойду улуу сэриитигэр фашистары утары өстөөх тыылыгар охсуспут дьону кэриэстииллэр.
• Ииндийэ Ииндийэ — Статистика күнэ
• Венесуэла Венесуэла, Колумбия Колумбия, Коста Рика Коста Рика, Мальта Мальта, Перу Перу, Рим Рим, Сан-Паулу, Чиили Чиили, Испания Испания — Арыгы кыргыһыыта (Batalla de Vino). Олохтоохтор кыһыл арыгыннан бэйэ-бэйэлэрин ыһыахтыыллар, ол кэнниттэн "борооскулар кыргыһыыларын" ыыталлар (оҕустар кыргыһыыларын курдук эрээри, борооскулары өлөрбөттөр).
• Нидерланд Нидерланд — Бэтэрээннэр күннэрэ
• НКР НКР — Ийэ дойду иһин охтубуттар күннэрэ
• Сейшеллар Сейшеллар — Тутулуга суох буолуу күнэ (Британияттан 1976 сыллаахха)
• Эквадор Эквадор — Инженер күнэ

Түбэлтэлэр

• 1444 — Скандербег Албанияҕа саба түспүт осмааннар сэриилэрин Торвиолл хочотугар үлтүрүппүт.
• 1807 — Нуучча-туурак сэриитэ: адмирал Дмитрий Сенявин осмааннар флоттарын Афон аттынааҕы кыргыһыыга үлтүрүппүт.
• 1917 — урукку ааҕыынан бэс ыйын 16 — "Саха аймах" култуурунай сырдатар уопсастыба тэриллибит.
• 1922 — Ефим Курашов хамандыырдаах кыһыл этэрээт Майа сэлиэнньэтин ылбыт.
• 1928 — Иркутскайтан Дьокуускайга үөрүүлээх быһыыга-майгыга бастакы көтөр аал кэлбит. 8 миэстэлээх "Моссовет" диэн ууга түһэр гидроплан Иркутскай - Жигалово - Усть-Кут - Киренскай - Бодойбо - Витим - Өлүөхүмэ - Дьокуускай холонон көрүү маршрутунан көтөн кэлбит. Мантан ыла регулярнай рейстэр саҕаламмыттар. Бу иннинэ Дьокуускайтан Москубаҕа айан ыйтан ордук, онтон саас суол алдьаннаҕына икки ыйтан ордук буолар эбит. Ол иһин Саха сирин салалтата көтөр аалынан сырыы аһылларын 1923 сыллаахтан ыла туруорсубут.
• 1934 — Саха АССР Норуотун хамыһаардарын Сэбиэтин (СНК) «Учууталлар үөрэхтэрин кэтэхтэн үрдэтинэр институуттарын тэрийии туһунан» диэн уурааҕа тахсыбыт.
• 1938 — Исидор Бараахап дьыалатыгар доппуруос бастакы боротокуола суруллубут. Олунньу 3 күнүгэр хаайыллыбыт эрээри, архыыпка баар дьыалаҕа ол кэнниттэн 146 хонук иһигэр туох буолбута биллибэт. Бу тухары НКВД хаайыытыгар сытан «буруйун» билиммэтэх буолан, доппуруос боротокуола суох диэн устуорук Е. Алексеев суруйар.
• 1945 — Сэбиэскэй Сойуус Чехословакияҕа киирэр Карпатскай Русь диэн сири бэйэтигэр холбообут, Украина састаабыгар киллэрбит.
• 1958 — Бразилия аан бастаан футболга аан дойду чөмпүйүөнэ буолбут. Билиҥҥи туругунан Бразилия аан дойду чөмпүйэнээттэригэр биэс төгүл бастаабыта, бу курдук көрдөрүүлээх атын дойду суох.
• 1964 — Телевизор дистанционнай пульта айыллыбыт.
• 1971 — «Союз-11» хараабыл түһээри атмосфераҕа киирэн иһэн саахалламмыт, үс космонавт өлбүт. Георгий Добровольскай, Владислав Волков уонна Виктор Пацаев — космос куйаарыгар өлбүт бастакы дьон.
• 1974 — үҥкүүһүт Михаил Барышников Кировскай тыйаатыр Канаадаҕа гастроллуу сырыттаҕына Сэбиэскэй Сойуустан күрээбит.
• 1976 – Сейшел арыылара Холбоһуктаах Хоруоллуктан тутулуга суох буолбуттар.
• 1984 — «Якутуглестрой» кэмбинээт биригэдьииригэр Михаил Михеевкэ Социалистыы Үлэ Дьоруойун аата иҥэриллибит.
• 1995 — "Арассыыйа Федерациятын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай былаастарын уорганнарын ыккардыгар дьаһайар предметтэрин уонна боломуочуйаларын араартыыр туһунан сөбүлэҥҥэ" илии баттаммыт. Маны таһынан бырабыыталыстыбалар ыккардыларыгар бу сөбүлэҥҥэ олоҕурар араас хайысхалаах (экэниэмикэҕэ, бүддьүөккэ, айылҕа хостонор баайыгар, тас ситимнэргэ, айылҕа харыстабылыгар уо.д.а.) 15 сөбүлэҥ түһэрсиллибит. Бу сөбүлэҥнэри бэлэмниир үлэни Василий Власов салайбыт.
• 2007 — АХШ-га Apple хампаанньа бастакы мобильнай төлөппүөнэ, iPhone, атыыга тахсыбыт.
• 2012 — Дьокуускай аэропордугар 17,5 тыһ. кв. м. иэннээх саҥа терминал арыллыбыт. Аэропорт комфорт уонна куттал суох буолуутунан "С" кылаастаах ирдэбилгэ хоруйдуур буолбут, оттон дьону аһарыытын кыаҕа чааска 700 пассажирга диэри улааппыт.

Төрөөбүттэр

• 1900 — Антуан де Сент-Экзюпери, боронсуус бэйиэтэ уонна лүөччүгэ (1944 өлб.).
• 1916 — Пантелеймон Тулааһынап (1949 сылга өлбүт), бэйиэт.
• 1937 — Герман Комраков, композитор, Саха АССР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
• 1946 — Иннокентий Голиков, физикаҕа уонна математикаҕа билим дуоктара, РФ норуотун үөрэҕириитин туйгуна, 1994-1996 сс. Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэххэ миниистирэ, СГУ педагогическай институтугар ректорынан өр сылларга үлэлээбитэ.

Өлбүттэр

• 1934 — Эдуард Пекарскай (25.10.1858 төр.) — лингвист, этнограф, фольклорист, ССРС наукаларын Академиятын бочуоттаах чилиэнэ (1931). Нуучча географияны чинчийэр обществотын этнография отделениетын секретээрэ, сахалар уонна эбэҥкилэр этнографияларын тустарынан үлэлэр ааптарадара, бастакы фундаментальнай саха тылын тылдьытын оҥорбут киһи.
• 1989 — Михаил Стрекаловскай (04.02.1914 төр., Бастакы Өспөх нэһилиэгэ, Уус-Алдан улууһа) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Арассыыйа Федерациятын Дьоруойа (1996).
• 1994 — Нуучча тылыгар Валентина Гаврильева сэһэннэрин, Николай Якутскай "Из тьмы" сэһэнин, Анастасия Сыромятникова "Кыыс Хотун" арамаанын тылбаастаабыт Иван Ласков.