1952 сыл

1952 сыл.

Туох буолбута

• "Советская Якутия" диэн өҥнөөх документальнай киинэ уһуллубута. Сценарий Мординов Н.Е.
• Мординов Н.Е. "Сааскы кэм", Золотарев Н.Г. "Тайҕаҕа" уонна Кулачиков С.Р. "Саха дьоло" диэн кинигэлэр тахсыбыттара.

Тохсунньу

• Тохсунньу 1 — ССРС Наукаларын Академиятын уурааҕынан Дьокуускайга Наукалар Академиятын Саха сиринээҕи филиалын иһигэр Биология института тэриллибитэ (2001 сылтан Криолитозонаҕа биология проблемаларын института).

Олунньу

• Олунньу 6 — ВКП(б) Саха сиринээҕи обкома "Саха литературатын остуоруйатыгар буржуазнай уонна националистическай таҥнарыыларын туһунан" диэн уураах ылбыта.
• Олунньу 6 — Елизавета II Холбоһуктаах Хоруоллук королевата буолбут.
• Олунньу 6 — «Кыһыл табаһыт» («Красный оленевод», «Колымская правда») диэн Аллараа Халыма улууһун хаһыатын бастакы нүөмэрэ тахсыбыт.
• Олунньу 21 — Бенгаал тылын иһин туруулһааччылар Илин Пакистааҥҥа (билигин Бангладеш) Дакка университетыгар бырачыас аахсыйатыгар тахсыбыттар.

Муус устар

• Муус устар 6 — Чингиз Айтматов аан бастакы айымньытын «Газетчик Дзюйдо» кэпсээнин «Комсомолец Киргизии» хаһыакка таһаартарбыта.
• Муус устар 10 — кэлин Далан диэн норуот суруйааччыта буолбут Василий Яковлевы устудьуоннуу сырыттаҕына сымыйанан омугумсуйууга буруйдаан тутан хаайбыттар (САССР МГБ-тын тойоно Речкалов муус устар 8 күннээҕи хаайар туһунан уурааҕын бу күн САССР борокуруорун э.т. Трофимов бигэргэппит).

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 22 — Саха АССР Министрдэрин Сэбиэтэ "Дальстройга 200 аты уонна 30 тыһыынча табаны атыылыырга" уураах ылбыта.

Атырдьах ыйа

• Атырдьах ыйын 3 — Хельсинкигэ XV Олимпиада сабыллыытын сиэригэр-туомугар ССРС спортсменнара аан бастаан кыттыбыттар.
• Атырдьах ыйын 31 — Хельсинкигэ Саахымат олимпиадата түмүктэммит. Манна бастакытын кыттыыны ылбыт ССРС хамаандата кыайыыны ситиспит. Аныгыскы 40 сыл тухары ССРС биирдэ эрэ чөмпүйүөн аатын сүкпэтэҕэ. Ону таһынан 2012 сыллаахха диэри өрүүтүн урукку Сэбиэскэй сойуус өрөспүүбүлүкэлэрэ эрэ кыайаллар этэ.

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 1 — Пулитцер бириэмийэтин ылбыт Эрнест Хемингуэй романа «Оҕонньор уонна байҕал» тахсыбыт.

Алтынньы

• Алтынньы 5 — Москубаҕа хомуньуус баартыйатын XIX сийиэһэ саҕаламмыт. ВКП(б) аата уларыйан ССКП диэн буолбут.

• Алтынньы 29 — Саха АССР Министрдэрин Сэбиэтэ Дьокуускайга Залогка 350 миэстэлээх кинотеатр тутарга уураах ылбыта.

Төрөөбүттэр

• Тохсунньу 2 — Варламова-Матвеева Анна Егоровна (Айысхаана) — суруйааччы
• Тохсунньу 11 — Жукова Людмила Николаевна — история билимин кандидата.
• Тохсунньу 12 — Афанасьев Лазарь Андреевич-Тэрис — "Айыы Үөрэҕин" түһэ, филология билимин хандьыдаата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэпублицист.

• Олунньу 28 — Шамаев Иван Иванович — физика уонна математика билимнэрин доктора.
• Ыам ыйын 28 — Анаабыр улууһун Үрүҥ Хайа сэлиэнньэтигэр Юрий Спиридонов — саха норуодунай худуоһунньуга.

• Бэс ыйын 7 — Орхан Памук, Туурсуйа суруйааччыта, Нобель литэрэтиирэҕэ бириэмиэйтин лауреата(2006).
• Бэс ыйын 12 — Альбина Андриановна Борисова – тылбаасчыт, Арассыыйа Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.
• Бэс ыйын 22 — Баишева Саргылана Макаровна — экономика билимин кандидата, Россия суруналыыстарын Түмсүүтүн чилиэнэ.

• От ыйын 7 — Орхан Памук — туурак аныгы суруйааччыта, дойду иһинэн, ону таһынан аан дойду таһымынан литэрэтиирэҕэ бириэмийэлэр лауреаттара. 2006 сыллаахха литэрэтиирэҕэ Нобель бириэмийэтин лауреата буолбута.

• Атырдьах ыйын 18 — Софронов Артур Карпович (21.06.1991 өлб.) — Саха сиригэр билим устуоруйатын чинчийбит учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
• Атырдьах ыйын 24 — Аргунов Валерий Георгиевич — устуоруйа билимин хандьыдаата.
• Атырдьах ыйын 27 — Васильев Юрий Иванович — Дьаргыстай — филология билимин хандьыдаата
• Балаҕан ыйын 1 — Харлампьева Наталья Ивановна — саха норуотун суруйааччыта, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, Саха комсомуолун бириэмийэтин лауреата.
• Балаҕан ыйын 6 — Александр Бондарь — Социалистыы Үлэ Дьоруойа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ. 1984 сыл балаҕан ыйын 29 күнүгэр уон икки сыл тутуллубут БАМ тимир суолун бүтэһик кыһыл көмүс звенотун уурууга кыттыбыта. Ону кытары 2011 сыл сэтинньи 15 күнүгэр Бондарь салайыытынан Аллараа Бэстээххэ АЯМ тимир суолун кыһыл көмүс звенота ууруллубута.

• Алтынньы 7 — Владимир Путин — 2000-2008 сылларга уонна 2012 сылтан ыла Арассыыйа бэрэсидьиэнэ, 2008-2012 сылларга премьер миниистир.

• Сэтинньи 9 — Владимир Мохначевскай — Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа, "Чороон" бөлөх мусукаана, ырыаһыта.

• Ахсынньы 9 — Анатолий Вассерман — Арассыыйа суруналыыһа, политконсультант, тэлэбиидэнньэҕэ ыытыллар интеллектуальнай оонньуулар элбэх төгүллээх кыайыылаахтара.
• Ахсынньы 13 — Василий Апросимов — Тускун — Саха тыйаатырын артыыһа, суруйааччы, СӨ үтүөлээх артыыһа.
• Ахсынньы 15 — сахаттан маҥнайгы ньиэрбэ ыарыыларын билимин дуоктара Платонов Фёдор Алексеевич.

Өлбүттэр

• Шараборин Софрон Афанасьевич (1884-1952) - 1912 сыллааҕы Сахалар сийиэстэрин кыттыылааҕа.
• Олунньу 14 — Проценко Николай Максимович, Саха АССР Министрэрин Сэбиэтин бэрэсэдээтэлин солбуйааччыта.
• Ыам ыйын 1 — Романов Петр Петрович, Саха сирин норуот худуоһунньуга.
• Ыам ыйын 5 — Сюльскай Сэмэн Сэмэнэбис, хомуньуус баартыйа Саха сиринээҕи диэйэтэлэ. Кинини өлөрүү элбэх сураҕы-садьыгы күөдьүппүтэ.
• Балаҕан ыйын 9 — Винокуров Илья Дорофеевич - Чаҕылҕан, суруйааччы.
• Балаҕан ыйын 11 — Богатырев Афанасий Данилович (1887 — 1952), өрүс флотун аатырбыт үлэһитэ, "Лена" аал капитана.